William Ellsworth “Elzy” Lay
Geboren op 25 november 1869, overleden op 10 november 1934.
Hij was een outlaw van het Oude Westen in de Verenigde Staten. Hij was lid van Butch Cassidy’s Wild Bunch , bende, die opereerde vanuit de Hole-in-the-Wall Pass in Johnson County, Wyoming. Lay was Cassidy’s beste vriend en hielp Cassidy bij het leiden van de Wild Bunch-bende.

Lay werd geboren in Mount Pleasant, Ohio , de zoon van James Landon Lay en Mary Jane Bellew. Hij had een broer Encil Lay en een zus Maggie Lay Sprigg. Kort na zijn geboorte verhuisde het gezin naar het noordoosten van Colorado . Op 18-jarige leeftijd verliet Lay het huis op zoek naar avontuur met zijn jeugdvriend William McGinnis. McGinnis keerde al snel terug naar huis en beweerde dat hij heimwee had. Later gebruikte Lay de naam “McGinnis” als alias bij het werken als ranchhand .

In de herfst van 1889 ontmoette Lay de outlaw Butch Cassidy in Utah. De twee werden goede vrienden en Lay begon een relatie met Josie Bassett , de dochter van een boer die vaak runderen en paarden verkocht aan de outlaws, terwijl Cassidy een relatie had met haar zus, de 15-jarige toekomstige vrouwelijke westerse outlaw Ann Bassett. Hij werkte kort op de boerderij van veehouder Matt Warner, en het was Warner die Lay zijn eerste tip gaf voor een overval. Van Warner hoorde Lay dat een winkelier in de buurt een grote som geld had. Warner, zijn neef Lew McCarty en Lay hebben de man beroofd en het geld verdeeld.

Lay opende toen een gokhuis in Vernal, Utah . Een tijdlang was het winstgevend, totdat het werd gesloten door Uintah County Sheriff John T. Pope. Nadat zijn bedrijf was gesloten, verhuisde Lay terug naar de boerderij van Matt Warner, waar hij zijn relatie met Josie Bassett hernieuwde. Hij bleef daar totdat Butch Cassidy werd vrijgelaten uit een gevangenisstraf van achttien maanden die hij had uitgezeten. Gedurende die tijd kreeg Lay een relatie met een ander meisje, Maude Davis, wiens broer Albert Davis een kleine outlaw was. Outlaw Ben Kilpatrick begon in die tijd met Cassidy’s vriendin Ann Bassett een relatie aan. Cassidy en Lay kregen na de vrijlating van Cassidy hun eigen hut aan de Green River. Ann Bassett beëindigde haar relatie met Kilpatrick en keerde terug bij Cassidy.

In augustus 1896 vermoordde Matt Warner twee goudzoekers genaamd Dick Staunton en Dave Milton, tijdens een vuurgevecht bij Vernal. Warner was in dienst van EB Coleman om Staunton en Milton te intimideren, weg van een mijnclaim. De intimidatie veranderde in een vuurgevecht. Warner, Coleman en ingehuurde schutter Bill Wall werden gearresteerd en uiteindelijk overgebracht naar Ogden, Utah , waar ze in de gevangenis werden vastgehouden. In een verzoek om hulp aan Butch Cassidy zei Warner dat hij een advocaat nodig had. Cassidy en Lay beroofden vervolgens een bank in Montpelier, Idaho , en gebruikten het geld om een ​​advocaat voor Warner te krijgen. Warner en Wall werden veroordeeld voor doodslag en kregen een gevangenisstraf van vijf jaar, terwijl Coleman niet schuldig werd bevonden.

Cassidy en Lay begonnen zich te verstoppen in wat ” Robbers Roost ” werd genoemd , in Utah. Vriendinnen Maude Davis en Ann Bassett voegden zich daar bij hen, Lay had zijn relatie met Ann’s zus Josie beëindigd, die tegen die tijdeen relatie kreeg met Lay’s vogelvrije vriend Will “News” Carver . In april 1897 werden de twee vrouwen naar huis gestuurd, terwijl Cassidy en Lay begonnen met het plannen van de diefstal van een salarisgeldtransport in Castle Gate, Utah. Op 21 april 1897 arriveerde het geldtransport en Cassidy en zijn bendeleden liepen gewoon op klaarlichte dag naar buiten en namen de geldtransporteur onder schot. Bij de overval namen ze $ 7.000 in beslag. Een bendelid, Joe Walker genaamd, zou de telegraaflijnen hebben uitgeschakeld om te voorkomen dat de diefstal wordt bekendgemaakt aan de nabijgelegen wetshandhaving.

Tegen die tijd waren Maude en Elzy getrouwd en Maude was zwanger van Lay’s kind. Na de geboorte van hun dochter, Marvel, stond Maude erop dat hij het illegale leven zou verlaten en zich zou vestigen. Hij weigerde. Cassidy en Lay reisden naar New Mexico en noemden hun bende tegen die tijd de “Wild Bunch”. Daar werkten ze korte tijd op de “WS Ranch”, voordat ze noordwaarts gingen naar Wyoming. Ze pleegden op 2 juni 1899 hun beroemdste overval door een Union Pacific- trein in de buurt van Wilcox, Wyoming , te beroven . Na de overval vluchtten ze naar de Hole-in-the-Wall, met succes het ontwijken van bezittingen die achtervolgd werden. Kid Curry, die op dat moment lid was van de bende, heeft Converse County vermoord Sheriff Josiah Hazen tijdens die achtervolging. De bende splitste zich een tijdje in verschillende richtingen, wat een veel voorkomende actie was na een van hun overvallen.

Cassidy, Lay, Kid Curry en andere bendeleden Sam Ketchum en Bill Carver gingen naar New Mexico. Op 11 juli 1899 leidde Lay zonder Curidy Curry, Ketchum en Carver bij de overval op een trein in de buurt van Folsom, New Mexico . De overval was succesvol, maar een goed geleide posse onder leiding van Huerfano County (Colorado) sloot Sheriff Ed Farr hen al snel in de buurt van een gebied dat bekend staat als Turkey Creek. In het eerste vuurgevecht dat volgde, werd Kent Kearney, een deputy, de volgende dag doodgeschoten. Een andere afgevaardigde raakte gewond en de vogelvrije Sam Ketchum raakte zwaargewond.

 

De bende ontsnapte aan deze onmiddellijke dreiging, maar de zware verwondingen van Ketchum hielden hen tegen, en opnieuw werden ze op 16 juli 1899 in hetzelfde gebied in het nauw gedreven. Ze namen Sheriff Farr en de deputy van Colfax County, Henry Love onder vuur, waarbij Sheriff Farr wordt gedood en Love sterft een paar dagen later aan zijn verwondingen. Lay raakte ook gewond, maar ontsnapte (net als Curry en Carver). Ketchum werd echter gevangengenomen en stierf in hechtenis door zijn verwondingen.

Op 16 augustus 1899, tijdens het verzamelen van voorraden, werd Lay in het nauw gedreven in Carlsbad, New Mexico en gevangen genomen. Hij werd vervolgens aangeklaagd en veroordeeld voor de moorden en de overval. Hij kreeg een levenslange gevangenisstraf die hij uit zou zitten in de staatsgevangenis van New Mexico. Maude scheidde van Elzy.

Lay bracht zeven jaar in de gevangenis door, waar hij de curator werd. In deze rol vergezelde hij ooit de bewaker naar Sante Fe. Bij hun terugkeer ontdekten ze dat de gevangenen de vrouw en de dochter van de directeur in de gevangenis hadden gegijzeld. Lay wist de gevangenen te overtuigen de vrouwen vrij te laten, en voor deze daad kreeg hij op 10 januari 1906 gratie van gouverneur Miguel Antonio Otero . 

Na zijn vrijlating vond hij zijn weg naar Baggs, Wyoming , een kleine ranchstad net ten noorden van de grens met Colorado. Daar werkte hij zonder veel succes als olie-ontdekkingsreiziger en sedan-eigenaar. Daar ontmoette hij Mary Calvert en trouwde met haar. Vervolgens verhuisden hij en Mary naar Zuid-Californië, waar hij toezicht hield op de bouw van het All American Canal- systeem in Riverside en Imperial Valley, net ten noorden van de grens met Mexico. Hij en Mary hebben twee kinderen grootgebracht, een zoon en een dochter.

Toen Lay werd gevangengenomen, verlieten Cassidy, Kid Curry en Bill Carver allemaal New Mexico. Het verlies van Lay raakte Cassidy diep, die enige tijd pogingen deed om amnestie te krijgen van de gouverneur van Utah. Verschillende moorden door Kid Curry en andere overvallen door de bende maakten dit onmogelijk.

Er bestaat geen objectief bewijs dat Lay na zijn vrijlating contact had met Wild Bunch-leden, maar er is een suggestieve getuigenis. Josie Bassett vertelde haar nicht, haar buurman en lokale historici bij verschillende gelegenheden dat ze in 1930 in Baggs, Wyoming, door Butch Cassidy en Elza Lay was bezocht. Voordien waren Cassidy en de Sundance Kid naar Zuid-Amerika gegaan, waar ze zouden zijn vermoord tijdens een overval in Bolivia . Tijdens Lay’s gevangenschap werd Kid Curry gedood tijdens een vuurgevecht met advocaten in Colorado. Ben Kilpatrick en Laura Bullion werden gevangen genomen in St. Louis, Missouri , en George “Flat Nosed” Curry werd gedood door agenten in Utah. Verschillende andere leden van andere bendes die deel uitmaakten van de Hole in the Wall Gang waren tegen die tijd ook dood of in de gevangenis. 

Lay stierf op 10 november 1934 in Los Angeles . Hij ligt begraven in Forest Lawn in Glendale, Californië, nabij Los Angeles.

 

Uit: Wikipedia – Elzy Lay

 

Het Wilde Westen