Stamreeks Karel de Grote (XI)

 

Hoofdpagina: Karel de Grote
Stamreeks Karel de Grote via Rotrude (nr. 3), dochter van Lodewijk de Vrome.
Van Karel de Grote tot Ooms
Karel de Grote 6

Karel de Grote

1. Karel de Grote, geboren bij Aix-la-Chapelle 2 april 748.  Karel was de oudste zoon van de latere koning Pepijn de Korte (Zie Karolingen nr. 5) en Bertrada van Laon (Zie Merovingen nr. 12), gedoopt door Bonefacius aartsbisschop van Mainz; Karel en zijn broer Carloman volgen hun vader Pippijn samen op, waarbij Karel in hoofdzaak Neustrië, Bourgondië en de Provence, en Carloman in hoofdzaak Austrasië krijgen; beiden worden gezalfd op 9 oktober 768, Karel te Noyon en Carloman te Soissons; na de dood van Carloman in 771 en onder het passeren van diens minderjarige zonen, wordt Karel de enige koning der Franken; hij wordt dan wederom gezalfd als zodanig te Corbeny; na een geslaagde veldtocht tegen zijn ex-schoonvader de koning der Longobarden, volgt in 774 zijn proclamatie tot koning der Longobarden; Karel was reeds met zijn vader Pippijn gezalfd tot koning, Saint-Denis 28 juli 754, en tevens door paus Stephanus II verheven tot ‘patricius Romanorum’, maar deze titel voert hij pas na zijn overwinning op de Longobarden; door paus Leo III tot keizer gekroond, Rome 25 december 800; laat dan zijn ‘patricius’-titel vallen; zijn uiteindelijke titulatuur wordt: ‘Karolus serenissimus augustus a Deo coronatus magnus et pacificus imperator Romanum gubernans imperium et per misericordiam Dei rex Francorum et Longobardorum’; zijn (westers) keizerschap wordt in 812 door de Oostromeinse ‘basileus’ Michael I Rhangabe erkend; overleden te Aken 28 januari 814, begraven aldaar (Dom).
Hij had 4 echtgenotes en 6 concubines:

Hij trouwde 3e voor 30 april 771 Hildegard (Houdiard), geboren in 758, overleden Thionville (Moselle) 30 april 783, begraven in de kerk van de abdij Saint-Arnoul van Metz (Moselle), dochter van Gerold I, frankisch graaf [in de Vinzgouw] en van Imma (Emma, Emme), dochter van de Alamannen-graaf Hnabi, achterkleindochter van hertog Godfried. Zij vergezelde Karel naar Italië in 773 en 781.

lodewijk de vrome

Lodewijk de Vrome

2Lodewijk I, De Vrome, geboren bij Poitiers tussen 16 april en de herfst van 778. Zoon van Karel de Grote en Hildegard van de Vinzgouw. Hij was de koning van Aquitanië vanaf 781, tot 811 (onder voogdijschap van Willem met de Hoorn, neef en paladijn van Karel de Grote. Willem met de Hoorn was een kleinzoon van Karel Martel. Tevens was hij de eerste graaf van Orange). Lodewijk was na de dood van zijn oudere broers Karel en Pippijn door zijn vader tot keizer gekroond en als mederegent aangesteld Aken 11.9.813; alleenheerser 28.1.814; doet zich door paus Stephanus IV opnieuw tot keizer kronen Reims 28.10.816; ontwerpt in Aken juli 817 een regeling van de toekomstige verdeling van zijn rijk (Ordinatio Imperii) welke hij echter in 829 wijzigt ten gunste van de uit zijn tweede huwelijk geboren zoon Karel hetgeen tot een reeks burgeroorlogen leidt; tot afstand gedwongen Çompiègne okt. 833 doch door zijn jongere zoons hersteld Saint-Denis 1.3.834; dit bevestigd door hernieuwde kroning Metz 28.2.835; overl. op een eiland in de Rijn bij Ingelheim 20.6.840, begr. Saint-Arnould bij Metz.
In zijn eerste huwelijk (795) was Lodewijk getrouwd met Irmingard. Ze hadden een goed huwelijk en Irmingard had een grote invloed op haar man.
Na het overlijden van Irmingard is Lodewijk op aandrang van zijn edelen hertrouwd. Na een soort schoonheidswedstrijd trouwde hij 1 februari 819 te Aken met Judith van Beieren.

In zijn eerste huwelijk (795) was Lodewijk getrouwd met Irmingard van Haspengouw. Ze hadden een goed huwelijk en Irmingard had een grote invloed op haar man. Zij kregen de volgende kinderen:

Na het overlijden van Irmingard op 3 oktober 818 is Lodewijk op aandrang van zijn edelen hertrouwd. Na een soort schoonheidswedstrijd trouwde hij 1 februari 819 te Aken met Judith van Beieren. Zij kregen de volgende kinderen:

Bij zijn minnares Theodelinde van Sens had hij de volgende kinderen:

  • Alpais, (ca. 794 – 852), getrouwd met Bego van Toulouse
  • Arnulf, (geb. 794), graaf van Sens en bondgenoot van Lotharius.

 

3. Rotrude (geboren ± 800).
Zij was een dochter van Lodewijk de Vrome en Irmingard van Haspengouw.
Zij was gehuwd met Gerard van Auvergne (geboren ca. 795 – overleden Fontenoy, 25 juni 841).  Hij was een hoge Frankische edelman. Gerard was een lid van de keizerlijke entourage van keizer Lodewijk de Vrome en verbleef aan het hof. Na Rotrudes overlijden hertrouwde Gerard  met haar zuster Hildegarde.

Gerard was graaf van Aquitanië en werd in 839 door keizer Lodewijk de Vrome benoemd tot graaf van Auvergne en Poitiers. Hij sneuvelde op 25 juni 841 in de Slag bij Fontenoy (841). Na zijn dood werd Hildegarde abdis van de Abdij van Onze Lieve Vrouwe en van Sint-Jan te Laon.

Gerard en Rotrude hadden drie kinderen:

Gerard en Hildegarde (zuster van Rotrude) hadden geen kinderen.

 

In het verleden was Aquitanië achtereenvolgens een Romeinse provincie, een koninkrijk en een hertogdom. De naam, die waterrijk gebied zou betekenen en afgeleid is van het Latijnse aqua (water), veranderde gedurende de Honderdjarige Oorlog in Guyenne. Onder de naam Guyenne-Gascogne was het een Franse provincie tot aan de Franse Revolutie. Ook een groot deel van de hedendaagse regio Midi-Pyrénées hoorde bij die provincie.

Aquitanië

Aquitanië

4.Ranulf I van Aquitanië (geboren ca. 820 – Brissarthe, 19 oktober 866) was hertog van Aquitanië. Deze functie zou na zijn dood nog tot in de 11e eeuw door nakomelingen van hem worden bekleed.

Ranulf wordt in 839 genoemd als graaf van Poitiers. Hij zal die functie onder zijn vader Gerard van Auvergne hebben uitgevoerd, die toen ook graaf van Poitiers was. Pas na de dood van zijn vader (841) en van bisschop Ebroin van Poitiers (854), zou Ranulf zelf het volledige bestuur over het graafschap uitoefenen.

In 841 werd Ranulf lekenabt van Saint-Hilaire te Poitiers. In 852 werd hij benoemd tot hertog van Aquitanië maar werd in datzelfde jaar verslagen door de Noormannen. In 864 wist Ranulf wel een Vikingtroep te verslaan. Daarbij nam hij Pepijn II van Aquitanië gevangen, die zich bij hen had aangesloten en leverde hem uit aan Karel de Kale. 19 oktober 866 overleed Ranulf te Brissarthe aan verwondingen van pijlen die hij drie dagen eerder had opgelopen in een veldslag tegen Noormannen. Het is opmerkelijk dan Robert IV de Sterke iets meer dan een maand eerder ook in Brissarthe tegen de Vikingen was gesneuveld, vermoedelijk ging het hier om dezelfde tegenstanders.

Ranulf was de zoon Gerard van Auvergne en van Rotrude, dochter van keizer Lodewijk de Vrome en Ermengarde van Haspengouw. In zijn eerste huwelijk was Ranulf getrouwd met Aiga, die al twee keer getrouwd was geweest met een graaf Immo en met Rudolf van Turenne. In zijn tweede huwelijk trouwde Ranulf met Bilchildis van Maine (geb. ca. 830), die in haar eerste huwelijk met Bernard van Poitiersgetrouwd was geweest.

Ranulf was vader van:

 

5. Ranulf II van Poitiers (geboren ca. 850 – overleden 5 augustus 890) was een praktisch onafhankelijke hertog van Aquitanië.

Ranulf werd in 866 graaf van Poitou als opvolger van zijn vader Ranulf I van Aquitanië. In 868 werd hij door de opstandige Bernhard van Septimanië uit de Poitou verjaagd en vluchtte hij met zijn broers naar Lodewijk de Stamelaar die toen koning van Aquitanië was. Pas in 878 wist hij de Poitou weer terug te krijgen. Ranulf gaf op zijn beurt Lodewijks zoon Karel de Eenvoudige een veilig onderdak en zorgde voor zijn opvoeding. In 882 leverde hij strijd tegen de Vikingen bij Brillac en werd verslagen.

Ranulf werd in 887 benoemd tot hertog van Aquitanië. Hij steunde Guido van Spoleto in zijn poging om koning van West-Francië te worden. Toen Odo I van Frankrijk koning was geworden weigerde Ranulf om hem te erkennen, en riep zichzelf uit tot koning van Aquitanië. Hij creëerde een stelsel van burggraafschappen om zijn gebied te kunnen verdedigen. In 889 probeerde Odo om Ranulf door een veldtocht te onderwerpen maar Ranulf wist deze aanval af slaan. Ranulf stierf op 5 augustus 890 volgens sommige bronnen in gevecht met de Vikingen, volgens andere bronnen omdat hij vergiftigd was in opdracht van Odo.

Ranulf was zoon van Ranulf I van Aquitanië en Bilchildis van Maine. Hij was gehuwd met Ermengarde maar zijn zoon Ebalus Manzer (Volgt 6) was geboren uit een buitenechtelijke relatie met een onbekende vrouw. Ebalus´ bijnaam Manzer heeft aanleiding gegeven tot speculatie onder genealogen. Manzer is een bijnaan die in Zuid–Frankrijk nog een enkele keer voorkomt, en steeds bij een bastaard. Het woord heeft echter geen betekenis in een lokale taal van die tijd, maar wel in het Hebreeuws waar het bastaard zou betekenen. Hieraan wordt soms de speculatieve conclusies verbonden dat Ebalus moeder van Joodse afkomst zou zijn.

 

6. Ebalus van Aquitanië (geboren ca. 873 – overleden ca. 935), bijg. Manzer, was hertog van Aquitanië.

Ebalus werd in 890 graaf van Poitiers en hertog van Aquitanië als opvolger van zijn vader Ranulf II van Poitiers, maar raakte in 892 zijn bezittingen kwijt aan Aymar van Angoulême die hem verdreef met hulp van Odo I van Frankrijk. Hij vond in 893 zijn toevlucht bij Geraldus van Aurillac en verbond zich daarna met Willem de Vrome van Auvergne, die in die periode de feitelijke heerschappij over Aquitanië verwierf. In 902 veroverde Ebalus de Poitou met een leger van Willem, en werd als graaf erkend door Karel de Eenvoudige met wie hij als kind was opgegroeid. Hij reorganiseerde het bestuur en gaf functies als lekenabt en burggraaf aan vertrouwde vazallen. In 904 veroverde hij ook de Limousin en in 911 was Ebalus een van de aanvoerders bij de overwinning op de Vikingen bij Chartres. Toen in 927 de zoons van Willem de Vrome kinderloos overleden benoemde de laatste Ebalus tot erfgenaam. Na diens overlijden werd hij hertog van Aquitanië, graaf van Berry, de Auvergne en Velay, en lekenabt van Saint-Hilaire.

Koning Rudolf I van Frankrijk ontnam Ebalus in 929 de heerschappij over Berry. In 932 gaf Rudolf bovendien de titels van Aquitanië en Auvergne aan de graaf van Toulouse, en maakte van de Marche (tussen de Limousin en Poitou) een onafhankelijk graafschap. Ebalus deed in 934 een schenking aan de abdij van Saint Cyprien.

Ebalus was een onechte zoon van Ranulf II van Poitiers. Ebalus was in 891 (in oktober 890 waren ze verloofd) gehuwd met Aremburgis en voor februari 911 met Emiliana (-ca. 934). Ebalus en vermoedelijk Emiliana waren ouders van:

  • Willem III (900-963), hertog van Aquitanië (Volgt 7)
  • Ebalus, bisschop van Limoges (- Saint-Michel-en-l’Herm, 26 februari 977). Abt van Saint Maxent en Saint Hilaire, 944 bisschop van Limoges, trad in 963 terug en werd abt van Saint-Michel-en-l’Herm. Hij werd gevangengenomen en zijn ogen werden uitgestoken door graaf Eli I van Périgord.

7. Willem III van Aquitanië (geboren ca. 910 – overleden Saint-Maixent-l’École, 3 april 963), bijg. Touwhoofd (omdat hij een wilde bos met haar had) of de Vrome, was een zoon van Ebalus van Aquitanië en diens eerste echtgenote Aremburgis. Hij werd graaf van Poitiers, als Willem I, in opvolging van zijn vader, en vanaf 935, hertog van Aquitanië, als Willem III.

In 935 volgde hij zijn vader op als graaf van Poitiers en eiste ook de titel van hertog van Aquitanië op. Die titel bleef echter in handen van de graaf van Toulouse. In 936 moest hij onder druk van Lodewijk IV van Frankrijk zelfs ook zijn bezittingen in Poitiers opgeven, ten gunste van Hugo de Grote. In jaren daarna vocht Willem voor Lodewijk tegen Hugo, onder andere in de verloren slag bij Laon. Toen in 942 een vrede werd bemiddeld tussen Lodewijk en Hugo, huldigde Willem Lodewijk als zijn koning en kreeg daarvoor Poitiers terug, en de functie van lekenabt van Saint-Hilaire-le-Grand.

In 950 kwam hij weer in aanvaring met de koning die Hugo had benoemd tot hertog van Aquitanië. Lodewijk en Hugo probeerden Aquitanië te veroveren maar werden door Willem verslagen. In 955 werd hij graaf van de Auvergne en van Limoges. Willem veroverde Vitry-sur-Loire op de graven van Anjou. Koning Lotharius en Hugo probeerden dat jaar Poitiers te veroveren wat mislukte, hoewel Willem wel in een veldslag werd verslagen. Na de dood van Hugo werd die opgevolgd door de minderjarige Hugo Capet. Die was niet in staat om de aanspraken op het hertogdom door te zetten, en doordat Willem zich verzoende met Lotharius ontstond een periode van rust. Vanaf 959 had Willem de titel van graaf van het hertogdom van Aquitanië, vanaf 962 was hij ook formeel hertog van Aquitanië na 962. In dat jaar deed hij afstand van zijn functie en werd monnik in de abdij Saint-Cyprien te Poitiers. Samen met zijn vrouw deed hij in 963 nog een schenking aan de abdij van Cluny. Willem is de oprichter van de hertogelijke bibliotheek in zijn paleis te Poitiers. Willem is begraven in de abdij van Saint-Cyprien.

Hij huwde met Adela (917 – na 969), dochter van Rollo van Normandië, en had bij haar twee kinderen:

Voor haar huwelijk liet Gerloc zich dopen en nam de naam Adela aan. Zij kreeg in 962 van koning Lotharius de bezittingen terug die Willem in 936 aan Hugo de Grote had moeten afstaan, om daar een klooster voor de heilige drie-eenheid te stichten.

8a. Willem IV van Aquitanië (geboren 937 – overleden 3 februari 995), bijgenaamd Fierebras of Fierebrace (“IJzeren Arm”) was hertog van Aquitanië, als Willem IV en graaf van Poitiers als Willem II.

Nadat zijn vader Willem III van Aquitanië in 963 afstand had gedaan van zijn functies volgde Willem hem op als hertog van Aquitanië, graaf van Poitiers en lekenabt van Saint Hilaire te Poitiers. Hij wist Godfried I van Anjou te verslaan die probeerde gebieden in de Poitou te veroveren. In 971 deed hij een schenking aan Saint-Jean te Angély voor het zielheil van zijn moeder.

Willem regeerde in een lange periode van voorspoed en vrede. Hij was een liefhebber van de jacht en had een groot aantal minnaressen. Zijn vrouw Emma van Blois weigerde dat te accepteren. Zij hadden grote ruzies, Emma nam wraak op Willems minaressen en verliet hem uiteindelijk in 976. Kort daarna kreeg Willem last van zijn gezondheid. Hij werd genezen door Madelmus, een Italiaanse geneesheer. Madelmus werd door Willem rijkelijk beloond en had enige tijd grote invloed op hem. Dat er verder weinig van Willem bekend is, heeft vermoedelijk een oorzaak in spanningen met de geestelijkheid door zijn privé-leven.

In 988 probeerde de nieuwe koning Hugo Capet Aquitanië op te eisen. Het hertogdom was door koning Lotharius van Frankrijk namelijk eens aan Hugo toegezegd. Willem wist Hugo echter te verslaan bij de Loire. Emma en Willem verzoenden zich, en als gevolg daarvan werden Willems minnaressen verbannen. Willem en Emma werden zeer religieus en deden een groot aantal schenkingen, waaronde de stichting van de abdij van Maillezais. Willem bleef weigeren om Hugo als koning te erkennen en noemde zichzelf soms koning van Aquitanië. In 991 verliet Emma Willem opnieuw. Willem deed in 993 afstand van zijn functies en ging wonen in de abdij van Saint Cyprien te Poitiers. Op zijn doodsbed werd hij monnik in de abdij van Saint Maixaint te Poitiers waar hij ook is begraven.

Willem was een zoon van Willem III van Aquitanië en Adela van Normandië, dochter van Rollo. Hij trouwde in 968 met Emma, dochter van Theobald I van Blois en Liutgard van Vermandois, en werd vader van:
– Willem V(Volgt 9).
– Ebalus, die alleen één keer in 997 in een akte wordt vermeld.

8b.Adelheid van Poitiers (geboren 945/952 – overleden ca. 1004) was een dochter van Willem III van Aquitanië en van Adela van Normandië, dochter van Rollo en Poppa. Haar broer gebruikte haar huwelijk (ca. 968) als bezegeling van een verdrag met Hugo Capet. In 987, na de dood van Lodewijk de Doeniet, werd Hugo koning van Frankrijk en werd Adelheid gezalfd en gekroond tot koningin. Adelheid bouwde kapellen in Senlis (Oise) en Argenteuil. Zij hadden de volgende kinderen:

9.Willem V van Aquitanië (geboren 969 – overleden Maillezais, 31 januari 1030), bijg. de Grote, was hertog van Aquitanië, als graaf van de Poitou was hij Willem III.

Willem werd opgevoed door zijn moeder, na de scheiding van zijn ouders. In 988 keerde hij terug naar de Poitou en deed in 992 een schenking aan de abdij van Saint Maixent. Toen zijn vader afstand deed in 993 werd Willem hertog van Aquitanië, graaf van de Poitou en leken-abt van de abdij van Saint Hilaire te Poitiers.

Willem was een gestudeerde en vrome vorst, die een vredelievende bestuur voerde en er naar streefde conflicten door diplomatie of juridisch op te lossen. Hij had een goede verstandhouding met keizer Hendrik II en wisselde geschenken met hem uit. Militair was hij echter niet succesvol. Hij moest een beroep doen op Robert II van Frankrijk om zijn vazal, graaf van La Marche Boso II te bedwingen, en dat mislukte ook nog. Hij werd verslagen door Fulco III van Anjou, en moest daardoor Loudun en Mirebeau moet opgeven. Ook de Vikingen versloegen hem in 1006. Ten slotte gaf hij ConfolensRuffec en Chabanais af aan zijn vazal van Willem III van Angoulême.

Toen de Italiaanse adel in 1024-1025 onder leidng van Manfred II Olderik van Turijn in Frankrijk een koning zocht, kozen zij Hugo, de zoon van koning Robert. Maar door het verzet van Robert kon dit niet doorgaan en toen boden ze de kroon aan Willem aan. Willem trok naar Italië om het voorstel te bespreken, maar weigerde voor hem en zijn zoon vanwege van de ondoorzichtigheid van de Italiaanse politieke situatie. Er zijn zes brieven van Willem over dit onderwerp bewaard gebleven.

Willem ondersteunde de invoering van de Godsvrede. Hij voerde een actieve correspondentie met grote kerkleiders, wetenschappers en machthebbers. Willem stichtte een kathedraalschool in Poitiers, verzamelde manuscripten en stichtte een bibliotheek. Hij herbouwde de kathedraal van Poitiers. Willem stichtte de abdijen van Maillezais (1010) en Borgeuil. Ieder jaar maakte hij een pelgrimsreis naar Italië of Spanje. In 1029 trad Willem af en werd monnik in het klooster van Maillezais.

Willem was zoon van Willem IV van Aquitanië en van Emma van Blois. Hij was drie maal getrouwd:

  1. ca. 997 Adalmode van Limoges, dochter van Géraud, burggraaf van Auvergne, weduwe van Audebert I graaf van La Marche en de Périgord.
    1. Willem VI (1004-1038)
    2. Adelheid (ovl. na 1033)
  2. 1011, voor 10 maart, Brisca (Sancha) van Gascogne, dochter van Sancho Willem, hertog van de Gascogne.
    1. Otto (1012-1039)
    2. Theobald, jong overleden
  3. 1019 Agnes van Mâcon, dochter van Otto Willem van Bourgondië
    1. Pieter, die als hertog de naam Willem VII koos (Volgt 10)
    2. Guy, die als hertog de naam Willem VIII koos
    3. Agnes van Poitou
    4. Beatrix (ovl. 1109), die huwde met graaf Raymond I van Melgeuil.

 

10. Willem VII van Aquitanië (geboren 1023 – overleden Saumur, herfst 1058), bijgenaamd de Adelaar, was de oudste zoon van Willem V van Aquitanië en diens derde echtgenote Agnes van Mâcon. Willem kwam aan de macht, dankzij de intriges van zijn moeder, die als regentes zijn twee halfbroers had uitgeschakeld. Hij was hertog van Aquitanië en Gascogne, graaf van PoitiersBordeaux en Agen, en lekenabt van Saint Hilaire te Poitiers. Hij bestreed zijn stiefvader Godfried IV van Anjou in Anjou (die na de scheiding van zijn moeder in 1053 weigerde haar bruidsschat terug te geven) en zijn neef Bernard II van Armagnac in Gascogne. Hij overleed tijdens de belegering van Saumur door dysenterie. Hij is begraven in de Sint-Nicolaasproosdij te Poitiers.

Willem was gehuwd met Ermesinde,  dochter van Adalbert van Lotharingen. Hij werd de vader van :

11.Clementia van Poitiers (ca 1045-1142) was een dochter van Willem VII van Aquitanië en van Ermesinde van Lotharingen.
Zij was de echtgenote van Koenraad I van Luxemburg.

Clementia (ookwel door de vermoedelijke huwelijksschat van Gleiberg genoemd) is  hertrouwd met Gerard I van Gelre.

Koenraad en zijn Clementia  kregen de volgende kinderen:

  • Mathilde (geb. ca. 1060), gehuwd met Godfried van de Bliesgau
  • Hendrik
  • Rudolf (ovl. 1099), abt van Saint Vannes te Verdun (van 1075 tot zijn dood) en van de Altmünster te Luxemburg, vanaf de stichting van die abdij
  • Koenraad
  • Ermesinde (Volgt Graven van Luxemburg 5b)
  • Willem
  • Adalbero (ovl. Antiochië, 1098), aartsdeken van Metz, nam deel aan de eerste kruistocht en werd tijdens het beleg van Antiochië overvallen toen hij met een edelvrouwe aan het dobbelen was. Adalbero werd gedood en de dame werd meegevoerd in de stad. Hun hoofden werden met een katapult teruggeschoten.

Clementia  was hertrouwd met Gerard I van Gelre en kreeg met hem de volgende kinderen:

 

Bronvermeldingen Stamreeks Karel de Grote:
Keizers, Koningen en Hertogen – JohnOoms.nl
Graven en Gravinnen – JohnOoms.nl
Heren en Vrouwen van… – JohnOoms.nl
Genealogieën – JohnOoms.nl
Achtergronden, Naslagwerken en Overzichten
Genealogische Bronnen – JohnOoms.nl

Terug naar:

Van Karel de Grote tot Ooms

facebook

© 22 augustus 2015, laatst bijgewerkt op  9 april 2023