Gemeente Katwijk in 1865, door J. Kuyper. 5450 inwoners.
Katwijk is een kustplaats en gemeente in het noordwesten van de Nederlandse provincie Zuid-Holland. Het verstedelijkte dorp is de grootste gemeente in de Duin- en Bollenstreek.
| Kern | Inwoners (2012) |
|---|---|
| Katwijk aan Zee | 17.300 |
| Rijnsburg | 14.760 |
| Katwijk-Noord | 13.300 |
| Katwijk aan den Rijn | 11.790 |
| Valkenburg | 4.770 |
| Landelijk gebied Katwijk | 550 |
| Totaal gemeente Katwijk | 62.475 |
Katwijk op Zee en Katwijk op den Rijn 1627
Het vissersdorp Katwijk aan Zee en het meer agrarische Katwijk aan den Rijn waren vroeger verschillende plaatsen. In de loop der tijd zijn beide dorpen aan elkaar gegroeid. Het gemeentehuis vindt men in Katwijk aan de Rijn, aan de grens van Katwijk aan Zee. De burgemeesterswoning vindt men naast het gemeentehuis op het grondgebied van Katwijk aan Zee. Hier is bewust voor gekozen, om aan beide (voormalige) plaatsen tegemoet te komen.
Ten noorden van Katwijk aan Zee vindt men Katwijk-Noord, dat bestaat uit naoorlogse nieuwbouwwijken. Volgens de wijkindeling van de gemeente Katwijk is dit de vijfde wijk van de gemeente.
Ten oosten van Katwijk aan de Rijn ligt Rijnsburg en ten zuiden Valkenburg. Al deze kernen zijn aan elkaar gegroeid en vormen één gemeente. Met name Katwijk aan Zee echter heeft zijn identiteit tot op heden goed bewaard. Zo spreekt men er nog een oud en oorspronkelijk dialect, het Katwijks (zie ook Strand-Hollands), dat door de hechte vissersgemeenschap in dit voormalige dorp behouden kon blijven. Dit dialect is uitgebreid wetenschappelijk onderzocht aan de Universiteit van Leiden.
Katwijk is ontstaan aan de monding van de Oude Rijn. De naam is mogelijk afgeleid van de naam van de Germaanse stam de Chatten, en -wijk komt van het latijnsewoord vicus, dat woonplaats betekent. Kat- zou echter ook een verwijzing kunnen zijn naar het oud woord ‘kat’ dat een vissersboot aanduidde. In de Romeinse tijd was Katwijk van groot belang. Katwijk lag immers op een strategisch punt: de Rijn vormde de noordgrens van het Romeinse Rijk. Het legendarische Lugdunum Batavorum wordt vaak gesitueerd bij Leiden. Deze stad tooit zich daarom al eeuwenlang met deze Latijnse bijnaam. De legerplaats lag echter bij Katwijk. Hij werd gebouwd in de tijd van keizer Claudius (41-54). Lugdunum (thans Lyon) was de geboorteplaats van de keizer terwijl ‘Batavorum’ uiteraard slaat op de Bataven. De naam kan dus vertaald worden met ‘Bataafs Lyon’. In het jaar 40 had keizer Caligula al een veldtocht gehouden die eindigde in Katwijk. Daar had hij zijn leger opgedragen een vuurtoren te bouwen en schelpen te verzamelen. De romeinse resten werden nog lang de toren van Kalla genoemd.
De heilige Willibrordus landde in 690 met 11 missionarisen bij de monding van de Oude Rijn, waar nu Katwijk aan Zee ligt. Hij had altijd 11 gezellen bij zich, zoals Jezus met zijn apostelen. Van hieruit begon hij zijn geloof over te brengen naar de Friezen.
In 1231 wordt in de annalen voor het eerst de naam Catwijck genoemd. Honderdvijftig jaar later wordt melding gemaakt van een visafslag op het strand van Katwijk aan Zee. Van oudsher is de plaats ook een ambachtsheerlijkheid onder de naam Katwijk en Valkenburg. De heerlijkheid was en is in het bezit van het geslacht Van Wassenaer en de bezitter van de heerlijke titel noemt zich daarnaar Van Wassenaer van Catwijck.
Bij Koninklijk Besluit van 20 februari 1817 kreeg Katwijk een gemeentewapen. Het wapen bestaat uit een zilveren schild, met daarop een blauw Andreaskruis. (Sint Andreas is van oudsher de beschermheilige van de vissers.)
Tijdens de Tweede Wereldoorlog is een deel van de bebouwing in Katwijk aan Zee door de Duitsers afgebroken. Het ging om een 200 meter brede strook huizen langs de kust die moesten verdwijnen om plaats te maken voor de Atlantikwall. Pas na de oorlog kreeg de boulevard zijn huidige aangezicht.
Per 1 januari 2006 zijn de buurgemeenten Rijnsburg en Valkenburg samengevoegd met Katwijk. De nieuwe gemeente is doorgegaan onder de naam Katwijk.
Van 1812 tot 1817 was Valkenburg ook onderdeel van de gemeente Katwijk, dat toen bestond uit Katwijk aan Zee, Katwijk aan den Rijn en heerlijkheid ’t Zand (ook wel “’t Sant”).
Het wapen van Katwijk is op 11 september 2008 toegekend, nadat door toevoeging van Rijnsburg en Valkenburg behoefte was aan een nieuw wapen.
Wapen Katwijk 1817
Het eerste wapen werd op 24 december 1817 door de Hoge Raad van Adel aan de gemeente Katwijk toegekend. Het bestond uit een blauw andreaskruis op een zilveren ondergrond. Een verklaring voor het wapen is dat sint Andreas beschermheilige is van de vissers. Er zijn bronnen die een ander wapen voor de gemeente geven, dat is afgeleid van de familie van Polanen en/of Wassenaar.
Na samenvoeging met Rijnsburg en Valkenburg was er behoefte aan een nieuw wapen. De gemeente wilde in eerste instantie het oude wapen handhaven en de wapens van de voormalige gemeenten als dorpswapen invoeren. Naderhand werden drie ontwerpen aan de Hoge Raad voor Adel voorgelegd, een gevierendeeld wapen waarin elementen uit alle wapens waren opgenomen. Deze voorstellen werden alle drie verworpen, omdat het ontwerp te druk zou zijn. Er werden drie tegenvoorstellen gedaan:
- het oude wapen handhaven, maar dan gedekt met de normale kroon voor gemeenten (3 bladeren en twee parels)
- een wapen met een schuinkruis, waarop een hartschild met een dubbele toren
- een nieuw ontwerp, gebaseerd op het oude wapen van het marinevliegkamp Valkenburg
De gemeenteraad koos het tweede ontwerp.
Wapen Katwijk 2008
Wapen uit 2008.De beschrijving luidt als volgt: “In zilver een schuinkruis van azuur en in een hartschild van goud een dubbele burcht van keel, beide delen met vier kantelen, geopend van het veld met een opgetrokken valhek van sabel, en verlicht van sabel. Het schild gedekt met een gouden kroon van drie bladeren en twee parels.”.
Over het oude wapen heen is een gouden (geel) hartschild geplaatst met daarin een rode toren en het wapen is nu voorzien van een kroon.
- Een voorvader uit Katwijk:
Dirck Zaij Goeswijnsz van der Lede
Geboren circa 1350, overleden circa 1425. Beleend met de Spieringhoeck. Baljuw van Schiedam, schout van Katwijk.
Hij werd op 13 juli 1380 aangesteld tot rentmeester van Wassenaer. Hij ontving van zijn schoonvader een jaarrente van 30 pond Hollands. Zoon van Goesewijn Jansz Saij. Hij was gehuwd met Katrijn van Wassenaer. Geboren circa 1370, bastaarddochter van Dirk III van Wassenaer.
Terug naar:
© 28 februari 2018