Almkerk

Gemeente Almkerk in 1866, door J. Kuyper. 1525 inwoners

Almkerk (Brabants: Almkérk) is een dorp in de Nederlandse gemeente Altena, gelegen in het Land van Heusden en Altena in de Nederlandse provincie Noord-Brabant. In Almkerk is het gemeentehuis van Altena gevestigd.
Het dorp telt 3.720 inwoners (CBS, 2021).

Almkerk ligt in het Land van Altena, tussen de dorpen Nieuwendijk en Giessen. Nabijgelegen kernen zijn Nieuwendijk, Sleeuwijk, Woudrichem, Uitwijk, Waardhuizen en Dussen. Dichtbijgelegen grote plaatsen zijn Gorinchem (hemelsbreed ongeveer 12 km naar het noorden), Oosterhout en Breda.
De naam is afkomstig van de kerk die gebouwd was langs het riviertje de Alm.
In 1277 wordt de naam Almekercke voor het eerst in geschrifte aangetroffen. Er is dan sprake van dominus Bernardus, sacerdos de Almekercke ofwel: de pastoor van Almkerk. Er was toen dus al een kerk. Dorp en kerk zijn echter in 1421 door de Sint-Elisabethsvloed verwoest.

Ruïne van Kasteel Altena. Tekening in 1650.

Het nabijgelegen kasteel Altena werd in 1230 gebouwd op een grondslag uit de 9e eeuw. Het was de zetel van de Heren van Altena. Reeds in de 16e eeuw was het een ruïne en wat tegenwoordig rest is een verhoging in het landschap.
De eerste vermelding van het kasteel dateert van 1230. Dirk III van Altena droeg zijn castrum meum de Altena op aan graaf Floris IV van Holland. Aan de vondst van grote hoeveelheden tufsteen valt op te maken dat het kasteel oorspronkelijk uit dit materiaal moet zijn opgetrokken en dus ouder dan 1200 zal zijn geweest, uit een tijd dat men de fabricage van baksteen nog niet beheerste. Het betrof een mottekasteel. Niet lang daarna kwam het kasteel aan de heren van Horne.

Almkerk is sinds de reformatie een protestants dorp dat zich bevindt op de overgang van het katholieke Brabant naar het protestantse Zuid-Holland. De eerste predikant was voormalig pastoor A.A. Heeckhuysius die als predikant aantrad in 1601. Activiteiten van predikanten als George Gezelle Meerburg stimuleerden het bevindelijk protestantisme. Aldus kreeg de afscheiding van 1834 veel aanhang in Almkerk. Oorspronkelijk werd er gekerkt in Nieuwendijk, maar in 1874 werd ook te Almkerk een Gereformeerde kerk in gebruik genomen aan Voorstraat 16. Deze werd in 1954 ingrijpend verbouwd.

In de rivier de Alm bevond zich een oud sluisje, een zogenaamd verlaat (nu de naam van sporthal “’t Verlaat”). Vroeger stond in het dorp een windmolen, waaraan de Molenwijk nog herinnert. Almkerk is van origine een plattelandsdorp, maar heeft zich door de jaren heen behoorlijk uitgebreid voor haar eigen begrippen.

In 1944 werd een groot deel van het dorp door oorlogshandelingen verwoest. Op het einde van de Tweede Wereldoorlog (1945) werd ook de oude Hervormde kerk vernietigd door de Duitsers. Reeds in 1948 werden de eerste nieuwe huizen gebouwd.

Vanaf 1814 bestond de gemeente Almkerk, soms ook wel ‘Almkerk en Uitwijk’ genoemd, uit de plaatsen Almkerk en Uitwijk. In 1879 ging die gemeente samen met Emmikhoven en Waardhuizen verder in de gemeente Almkerk c.a., die in 1973 opging in de fusiegemeente Woudrichem. De gemeente Woudrichem bestond tot 2019.
Almkerk is sinds de reformatie een protestants dorp dat zich bevindt op de overgang van het katholieke Brabant naar het protestantse Zuid-Holland. De eerste predikant was voormalig pastoor A.A. Heeckhuysius die als predikant aantrad in 1601. Activiteiten van predikanten als George Gezelle Meerburg stimuleerden het bevindelijk protestantisme. Aldus kreeg de afscheiding van 1834 veel aanhang in Almkerk. Oorspronkelijk werd er gekerkt in Nieuwendijk, maar in 1874 werd ook te Almkerk een Gereformeerde kerk in gebruik genomen aan Voorstraat 16. Deze werd in 1954 ingrijpend verbouwd.In de rivier de Alm bevond zich een oud sluisje, een zogenaamd verlaat (nu de naam van sporthal “’t Verlaat”). Vroeger stond in het dorp een windmolen, waaraan de Molenwijk nog herinnert. Almkerk is van origine een plattelandsdorp, maar heeft zich door de jaren heen behoorlijk uitgebreid voor haar eigen begrippen.In 1944 werd een groot deel van het dorp door oorlogshandelingen verwoest. Reeds in 1948 werden de eerste nieuwe huizen gebouwd.

Het wapen van Almkerk werd op 16 juli 1817 door de Hoge Raad van Adel aan de Noord-Brabantse gemeente Almkerk bevestigd. In 1879 werd de gemeente uitgebreid met grondgebied van de gemeente Emmikhoven. In 1904 kreeg de gemeente het wapen opnieuw toegekend door de Hoge Raad van Adel. De gemeente gebruikte het wapen tot 1973, dat jaar ging de gemeente op in de gemeenten Dussen, Werkendam en Woudrichem.

De gemeente ontving op 16 juli 1817 de tekening van het wapen waar de volgende blazoenering op 14 oktober 1909 bij werd gevoegd:
“In goud 2 rechtop geplaatste van elkander afgewende zalmen van keel.”Het wapen heeft een gouden schild waarop twee rode zalmen staan. De zalmen zijn van elkaar afgewend, wat zoveel wil zeggen als dat zij met de ruggen naar elkaar zijn afgebeeld.
Het wapen is gelijk aan dat van het geslacht Altena. Later hebben de heerlijkheid en het Land van Altena het familiewapen overgenomen. De gemeente Almkerk is het eveneens gaan gebruiken. Het wapen werd in 1817 zonder tekst aan de gemeente toegekend. Tot 1909 bleef het wapen zonder tekst, dat jaar kreeg de gemeente van de Hoge Raad van Adel het wapen een tweede keer toegekend, maar nu met tekst.
Uit:
Wikipedia – Almkerk
Wikipedia – Wapen Almkerk
Voorouders van mij te Almkerk waren:
  • Cuijndert Janse Schouten
    Geboren omstreeks 1615 te Almkerk. Zoon van Jan Schouten.
    Hij was gehuwd  met Anneke Marcusse Lievaart. Geboren rond 1620,  overleden omstreeks 1675. Dochter van Marcus Lievaart.
  • Pleun Klauwerden Ritmeester
    Geboren in 1621, gedoopt op 31 oktober 1621 in Babelonienbroek (Brabant). Hij is overleden in 1671 te Almkerk.
    Zoon van Clauwert Ritmeester en Cornelis Aertse Cornelisdr.
    Gehuwd op 23 november 1661 te Werkendam met Maaike Cornelisdr Leeggangers.
  • Arien van der Stelt
    Geboren omstreeks 1665. Zoon van Cornelis van der Stelt en Barbara Oliphant.
    Hij trouwde  op 29 januari 1690 te Almkerk met Adriana van der Kamer. Geboren rond 1670.  Dochter van Paulus van der Kamer.
  • Marcus Cuijnderts Schouten
    Geboren in 1665. Overleden in 1741, begraven op 4 juli 1741 te Almkerk. Zoon van Cuijndert Janse Schouten en Anneke Marcusse Lievaart.
    Hij trouwde in 1690 met:
  • Aeltie Thijse Uppel
    Geboren rond 1670. Dochter van Thijs Dirkse Uppel en Swaantje Damen van Littoyen.
  • Laurentius Pruijsser
    Hij is geboren op 18 mei 1687 te Dussen,  overleden op 16 januari 1763 te Almkerk.
    Zoon van Huijbert Joosten Pruijser en  Anneken Lourens Kreijnen. Hij is getrouwd met Elisabeth Hendrikse Brouwers op 10 mei 1713 te Dussen.
  • Otto Willemsz van Wageningen
    Geboren omstreeks 1668 te Almkerk. Zoon van Willem Cornelisz van Wageningen en Geertje Dekker.
    Hij trouwde op 7 juni 1693 te Almkerk met:
  • Leijntje van Dijck
    Geboren 1673 te  Almkerk. Dochter van Willem van Dijck.
  • Jan Hendriks van Drunen
    Geboren rond 1668. Zoon van Hendrik Michiels van Drunen.
    Hij trouwde 1e op 17 mei 1693 te Almkerk met:
  • Treijntje Kleefman
    Geboren rond 1673. Dochter van Lucas Kleefman.
  • Anneke Marcusse Schouten
    Geboren in 1693 te Almkerk, overleden op 22 januari 1751 te Almkerk. Dochter van Marcus Cuijnderts Schouten en Aeltie Thijse Uppel.
    Zij trouwde op 15 januari 1713 te Almkerk met:
  • Michiel Petersz Donkersloot
    Geboren rond 1688 te Emmikhoven, overleden na 1724. Zoon van Peter Claesse Donkersloot en Mayken Michielsd Verhil.
  • Lucas Jansz van Drunen
    Geboren omstreeks 1694 te Almkerk. Hij overleed voor 6 januari 1746. Zoon van Jan Hendriks van Drunen en Treijntje Kleefman. Hij trouwde 1e te Sleeuwijk met Ariaantje Willems de Bruijn.
    Hij trouwde 2e met:
  • Jacomijntje Gerards Mulder
    Zij is geboren 1703 te Almkerk,  overleden 6 mei 1759. Dochter van Gerrit Pieters Mulder en Jenneke Eijmerts.
    Jacomijntje was eerder gehuwd met Krijn Anthoniesz Verhoeven.
  • Jan van der Stelt
    Geboren in 1701, gedoopt op 11 september 1701 te Almkerk. Hij is overleden op 3 juni 1784 te Almkerk. Zoon van Arien van der Stelt en Adriana van der Kamer.
    Hij was gehuwd met Dirkske Andriese Groenevelt. Geboren circa 1697. Zij is overleden op 16 april 1768 te Emmikhoven, begraven te Almkerk. Dochter van Andries Groenevelt.
  • Gerrit Otto van Wageningen
    Geboren in 1704 te Almkerk, gedoopt op 1 oktober 1704 te Almkerk. Overleden 17 april 1783 te Almkerk. Zoon van Otto Willemsz van Wageningen en Leijntje van Dijck.
    Hij trouwde op 18 november 1735 te Almkerk met:
  • Aaltje Pieters Donkersloot
    Geboren in 1713 op 10 november 1713 te Almkerk. Overleden in 1757, begraven op 9 augustus te Almkerk. Dochter van Michiel Petersz Donkersloot en Anneke Marcusse Schouten.
  • Cornelia Pruijssers
    Zij is geboren op 24 augustus 1721 in Dussen, overleden op 6 april 1762 in Almkerk.
    Dochter van Laurentius Pruijsser en Elisabeth Hendrikse Brouwers.
    Zij is rond 1747 getrouwd met:
  • Teunis Aries Mulder. Geboren op 2 oktober 1718 in Almkerk, overleden op 12 juli 1776 in Almkerk.
    Zoon van Arie Peterse Mulder en Maijke Anthonis van Wageninge.
  • Gerrit Lucasse van Drunen
    Geboren in 1736 te Almkerk, gedoopt op 21 april 1736 te Almkerk. Zoon van Lucas Jansz van Drunen en Jacomijntje Gerards Mulder.
    Hij huwde in 1761 te Almkerk met:
  • Anneke Gerrits van Wageningen
    Geboren in 1739 te  Almkerk, gedoopt  12 november 1739 te Almkerk. Dochter van Gerrit Otto van Wageningen en Aaltje Pieters Donkersloot.
  • Grieta van der Stelt
    Geboren in 1768. Gedoopt op 6 november 1768 te Almkerk. Zij is overleden op 31 augustus 1812 in De Werken en Sleeuwijk. Dochter van Adrianus van der Stelt en Dingena Ritmeester.
    Grieta was gehuwd met Gerrit Ippel. Geboren in 1772. Hij is overleden in het jaar 1854.
  • Anthonij Pruissen
    Geboren 1773 gedoopt op 17 januari 1773 in Almkerk-Emmikhoven. Overleden 8 juni 1838 te De Werken en Sleeuwijk. Zoon van Cornelis Pruijssen  en Adriana (Aartje) de Koning.
    Hij trouwde met:
  • Metje Mulders
    G
    eboren op 24 januari 1782 in Almkerk, dochter van Hendrik Mulders en Hendrica Groenevelt.
  • Anna Ippel
    Geboren op 12 maart 1802 te De Werken. Overleden 17 mei 1869 te Almkerk. Dochter van Gerrit Ippel en Grieta van der Stelt.
    Zij was gehuwd met:
  • Wouter Noorloos 
    Geboren op 20 januari 1793 te Almkerk en Uitwijk, overleden 19 jui 1870 te Almkerk en Uitwijk. Zoon van Cornelis Noorloos en Jacomina (Mijntje) van Drunen. Hij was vlasboer van beroep.
Bronvermeldingen:
Genealogieën – JohnOoms.nl
Genealogische Bronnen – JohnOoms.nl

 

Terug naar:

Dorpen en Steden

 

facebook

© 2 december 2017, laatst bijgewerkt op 15 augustus 2023