Cabauw is een klein dorp en voormalige gemeente in de gemeente Lopik, in de Nederlandse provincie Utrecht. Het dorp ligt in de polder Lopikerwaard.

Fragment van de Generaale land-kaarte van den Loopicker Waard van D.W.C. Hattinga uit 1771. Noord en Zuid Zevender zijn te herkennen evenals de “Vrije Heerlijkheyd van Cabauw”.

De polder Cabauw is in de 13e eeuw ontgonnen. Het was geen cope, maar een zogenaamde restontginning evenals Blokland.

Cabauw was een heerlijkheid. De eerste schriftelijke vermelding van Cabauw dateert van 1253. In dat jaar gaf Jan van der Lede, heer van Haastrecht, 100 morgen in Cabauw, erfelijk in leen aan zijn schoonzoon Frederik van Zevender.
Uit latere documenten blijkt dat dit eigenlijk een opsplitsing van Cabauw betreft. Want als in 1280 Herberen van de Lede, heer van Haastrecht, ‘het land die Cabau’ heet, verkoopt aan Nicolaas van Cats, zitten de eerder genoemde 100 morgen leen van Frederik van Zevender daar niet bij. Die leen van Van Zevender, wordt later ‘Zuid Zevender’ genoemd, ter onderscheiding van het noordelijke van de Lopikerwetering gelegen Noord Zevender.
Het deel van Nicolaas van Cats droeg de naam de ‘wilden Cabbau’, welke waarschijnlijk stamt uit de tijd dat dit nog woeste onontgonnen grond was. In 1304 worden de bezittingen van de gelijknamige zoon van Nicolaas van Cats, waaronder Cabauw, door de graaf van Holland verbeurd verklaard wegens landverraad, waarmee deze vervielen aan de graaf en dus aan Holland. Enige jaren later, in 1310, werd Jan van Henegouwen, heer van Beaumont met Cabauw beleend.
Tot 1795 blijft Cabauw een heerlijkheid. In de jaren die liggen tussen de omwenteling van 1795 en de bevrijding van de Franse overheersing gaat Cabauw verder als een municipaliteit.

In 1805 wordt Cabauw bij departement Utrecht ingelijfd en verenigd met Zevender. Het keizerlijk decreet van 21 oktober 1811 verenigt Cabauw, Zevender, Noord- en Zuid-Polsbroek, Hoenkoop, Dijkveld, Rateles en Bonrepas en Vlist tot één gemeente. Na de Franse tijd worden Cabauw en Zevender gecombineerd toebedeeld aan Zuid-Holland. In 1817 worden ze weer gescheiden en in 1820 als afzonderlijke gemeentes bij Utrecht gevoegd. In 1857 gaan Cabauw en Zevender op in de gemeente Willige Langerak die op haar beurt – samen met Jaarsveld – in 1943 deel gaat uitmaken van de gemeente Lopik. In september 1970 worden een stuk van Willige Langerak en het oude gerecht Zevender bijde gemeente Schoonhoven getrokken.

Wat nu Cabauw wordt genoemd, werd in vroegere eeuwen aangeduid als “die wilde Cabbau”, waarschijnlijk omdat het gebied overbleef tussen de overige ontginningen. Cabbau zou van kade en bouw kunnen komen. Op sommige kaarten zie je ook “Kabou” staan. Een andere verklaring is dat de naam afkomstig is van het oud-Utrechtse woord cabeeuwen, hetgeen ruziën betekent.

Cabauw is van oudsher een katholieke enclave in de overwegend reformatorische Lopikerwaard.
Het dorp heeft 690 inwoners (2004).

In Cabauw staat een meetmast van het KNMI. Daarnaast is Cabauw een typisch polderdorp, waarbij de bebouwing aan een vaart is gelegen. Ten westen van het dorp vinden we De Middelste Molen, een wipmolen uit 1773. Deze bemaalde het gebied van het latere waterschap “Lopik, Lopikerkapel en Zevenhoven”.

Uit:

• Wikipedia – Cabauw

• Schilderachtig Cabauw

–

Voorouders:

• Nicolaas van Cats
  Geboren in 1220, overleden in 1290. Zoon van Hendrik van Cats en Rosa Dirksdr van der Goes.
  Vrijheer van Cats, Catshoek, Maerlant, Emelisse, Welle, Duiveland, Ossendrecht, Lopik en Boenrepas. In 1280 op 24 maart heer van Cabauw. Heer van Schoonhoven en op 19 juli 1272 geeft Floris V aan Nicolaas Cats (voogd van Sophia van der Goude) stadsvrijheid van Gouda. Maar hij had ook het erfpacht van de Vlist. Ook had hij Zuid-Zevender en Noord-Zevender verworven. Tevens de tol van Moordrecht (1274). Door zijn huwelijk was hij ook heer van Burcht en Zwijndrecht in Oost Vlaanderen.
• Dirk Arends van der Velden
  Geboren circa 1635. Zoon van Arend van der Velden.
  Hij woonde in 1674 in Cabauw.
• Arie Ariens van der Velden
  Geboren circa 1690 te Cabauw, voor 2 april 1724.
  Hij was getrouwd met op  22 januar 1713 te  Lopik met Grietje Ernsts van Oostrum 22 januari 1713 te Lopik. Geboren 1693 te Lopik. Overleden 1734, begraven 12 oktober te Lopik. Dochter van Ernst Ariens van Oostrum en Marrigje Jans Doncker.

–

Terug naar:

Dorpen en Steden