Het graafschap Kleef werd omstreeks 1020 gesticht door keizer Hendrik II, die Rutger I ermee beleende. Het werd gevormd uit bezittingen die vrijkwamen na de val van Balderik van Duffelgouw en Adela van Hamaland. Ook kreeg het graafschap van het sticht Utrecht delen van het voormalige graafschap Teisterbant in leen.

De kern van het oorspronkelijke graafschap bestond uit de Zwanenburcht bij Kleef en de burcht Monterberg bij Kalkar. Later werd het gebied uitgebreid ten koste van het Rijk en het keurvorstendom Keulen. In de dertiende eeuw breidde het bezit zich uit op de rechter Rijnoever (Wezel, Duisburg, de heerlijkheid Dinslaken). In de veertiende eeuw kwam daar Emmerik bij.

Kasteel Kleef

Na het uitsterven van de graven van Kleef in 1368 kwam het graafschap ten gevolge van het huwelijk van Margaretha van Kleef met graaf Adolf II van de Mark aan hun zoon Adolf III. Na de dood van zijn oudere broer Engelbert III in 1391 werden beide graafschappen in personele unie verenigd. In 1461 werden beide gebieden bestuurlijk verenigd.

In 1417 werd het graafschap Kleef op het Concilie van Konstanz verheven tot hertogdom Kleef.

Kleef

1. Rutger I  van Kleef (Kleve)(geboren tussen 970 en 985 – overleden rond 1050).
Hij was de eerste graaf van Kleef van ±1033 tot 1050. Hij was getrouwd met Wazela van Lotharingen dochter van Ezzo van Lotharingen en van Mathilde (dochter van de Duitse koning Otto II, Keizer van het Roomse Rijk) en was een broer van Gerard van Antoing.

Omdat Boudewijn IV van Vlaanderen hun gebieden in de Mark Ename had veroverd wendden Rutger en zijn broer Gerard zich in 1021 tot keizer Hendrik II. Daar klaagden ze dat ze slachtoffer waren geworden van de door het heilige Roomse Rijk verloren gegane gebieden in Vlaanderen. Ter compensatie kreeg Gerard het gebied Wassenberg waar hij als Gerard I “Flamens” stamvader van het geslacht Gelre werd, en kreeg zijn broer Rutger het gebied Kleef waar hij stamvader werd van het geslacht van Kleef. Deze gebieden waren vrij gekomen na de moord van Adela van Hamaland op Wichman III van Vreden (wiens goederen aansloten op Hamaland). Hierdoor kwam het goed van Wichman vrij en werd het gebied van Adela en haar echtgenoot Balderik (graaf van Drenthe en Salland) door de keizer geconfisqueerd.
Rutger I werd opgevolgd door zijn zoon Rutger II (Volgt 2)

–

2. Rutger II van Kleef  (overleden 1075), was graaf van Kleef van 1050 tot 1075.
Hij was een zoon van Rutger I van Kleef en Wazela van Lotharingen.
Met een onbekend gebleven vrouw kreeg hij minstens twee kinderen:

• Zoon Diederik die hem opvolgde als Diederik I (Volgt 3)
• Dochter Adelheid, die huwde met graaf Adolf I van Berg.

–

3. Diederik I van Kleef (overleden 1091) was graaf van Kleef van 1075 tot 1091.
Met een onbekend gebleven vrouw kreeg hij minstens twee kinderen:

• Diederik die hem opvolgde als Diederik II (Volgt 4)
• Arnoud.

–

4. Diederik II van Kleef  (overleden 1119) was graaf van Kleef van 1091 tot 1119.
Hij was getrouwd met gravin Maria van Henneberg.
Diederik deed mee aan de Eerste Kruistocht (1097 – 1099) en de verovering van Jeruzalem.
Aanvankelijk koos hij de zijde van keizer Hendrik V in zijn strijd tegen de paus, maar na het verlies tegen de aartsbisschoppen in 1115 verwisselde hij in 1117 van partij. Door zijn steun aan Hendrik V verspeelde hij de voogdij over de abdij van Brauweiler. Na van partij te zijn veranderd werd hij voogd over het sticht Zyfflich.
Kinderen:

• Arnoud I van Kleef   ± 1095-1147 (Volgt 5a)
• Sophia van Bemmel  ± 1100-1139 (Volgt 5b)

–

Arnoud I van Kleef

5a. Arnoud I van Kleef
Geboren omstreeks 1095, overleden circa 1147) was een zoon van graaf Diederik II van Kleef. In 1119 volgde hij zijn vader Diederik II op als graaf van Kleef. Hij was tevens paltsgraaf van Tomburg en voogd over Xanten en Zyfflich. Arnoud hielp de premonstratenzers en stichtte het klooster van Bedburg.
Arnoud huwde met Ida van Leuven, de dochter van hertog Godfried I van Leuven en was de vader van:

• Arnoud II van Kleef (.. tot 1201)
• Diederik III van Kleef  (.. tot 1172) (Volgt 6)
• Een dochter, die huwde met Everhard I van Berg (.. tot 1180)

5b. Sophia van Bemmel
Geboren rond 1100, overleden in 1139. Dochter van Diederik II van Kleef en  Maria van Henneberg.
Zij was gehuwd met Godfried van Rhenen- Aerschot. Geboren omstreeks 1085, overleden circa 1157. Zoon van Arnold van Aarschot en Ida van Leuven.
Kinderen:

• Godfried Godfriesz van Rhenen  …. – 1178 (Volgt Heren van Rhenen nr. 3)
• Helwig Godfriedsd van Rhenen
• Dirk Godfriedsz van Rhenen  ± 1110 – ± 1177

–

Diederik III

6. Diederik III van Kleef
Geboren ca. 1125 – overleden 27 april 1172. Graaf van Kleef.
Hij was een zoon van graaf Arnoud I van Kleef en Ida van Leuven. Diederik was een aanhanger van de Hohenstaufen en kon zo zijn macht verder uitbouwen. Hij was gehuwd met Adelheid van Sulzbach(ca. 1140 – 10 september 1189). Zij kregen de volgende kinderen:

• Margaretha, die huwde met landgraaf Lodewijk III van Thüringen (-1190). Ze kreeg een dochter maar werd door Lodewijk verstoten toen hij wilde hertrouwen met Sophia van Minsk.
• Diederik IV, opvolger van zijn vader (Volgt 7a).
• Adelheid, die in 1187 huwde met graaf Dirk VII van Holland (-1203)
• Arnoud (ca. 1155 – 1201), heer van Valkenburg (Volgt 7b).

–

Diederik IV van Kleef

7a. Diederik IV
Geboren tussen 1160 en 1170 – 1198. Hij was een zoon van graaf Diederik III van Kleef en Adelheid van Sulzbach.
Hij volgde zijn vader op als graaf van Kleef. Diederik verloor Tomberg voor Kleef en leefde op gespannen voet met Brabant, Holland, Gelderland en de aartsbisschop van Keulen.
Diederik was in 1182 gehuwd met Margaretha van Holland, dochter van graaf Floris III van Holland en Ada van Schotland.
Zoon:

• Diederik V van Kleef (Volgt 8)

–

7b. Arnoud van Valkenburg (geboren ca. 1155 – overleden 1201), heer van Valkenburg door zijn huwelijk.
Hij was gehuwd met Aleidis van Heinsberg (ca. 1175 – Kleef, 1217, begraven in Heinsberg).
Ouders van:

– Dirk I van Valkenburg (Volgt Heren van Valkenburg nr. 4)
– Arnold (ovl. Damietta, 1218)
– Agnes (ovl. voor 1212) non
– Mechtild (ca. 1200 – ca. 1254) gehuwd met Arnold van Heusden (ca. 1190 – ca. 1242)

Diederik V van Kleef

–
–
8. Diederik V van Kleef
Geboren 1185 – geboren 1260. Hij was de oudste zoon van graaf Diederik IV van Kleef en Margaretha van Holland. Rond 1198 volgde hij als minderjarige zijn vader op als graaf van Kleef en werd de echte stichter van de staat Kleef. Diederik bevorderde de nederzettingen en stichtte vele gemeenten en steden, zoals Kleef, Kalkar enWesel. In de Loonse oorlog koos hij in 1203 partij voor zijn nicht Ada. Hij stelde zich op als een trouw aanhanger van de keizer Frederik II. In de Vlaams-Henegouwse Successieoorlog van 1248, koos hij partij tegen het Huis Dampierre en verwierf zo Gehlen, Castrop, Mengede, Hülchrat, het bosgraafschap Wesel en de voogdij van Willibrord in Wesel en Dinslaken en verstevigde zijn positie aan de Beneden-Rijn.

Diederik was gehuwd met:

1. Mathilde van Dinslaken (-1224), erfgename van Dinslaken
2. Hedwig van Meißen (-1249), dochter van markgraaf Diederik van Meißen

en werd vader van:

• Diederik (1214-1245), graaf van Dinslaken
• Margaretha (-1251), die in 1241 huwde met graaf Otto II van Gelre (-1271)
• Diederik VI van Kleef (-1275)
• Graaf Diederik van Saarbrücken (-1277)
• Jutta (-1275), gehuwd met graaf Walram V van Berg-Limburg
• Agnes , die huwde met Bernhard IV van Lippe (-1275) en met graaf Rudolf II van Diepholz (-1303)
• Everhard.

Diederik VI van Kleef

9. Diederik VI van Kleef
Overleden 1275. Hij was een zoon van graaf Diederik V van Kleef en diens tweede echtgenote Hedwig van Meißen.

In 1245 volgde hij zijn overleden stiefbroer Diederik op als graaf van Dinslaken en in 1260 zijn vader als graaf van Kleef. Zoals zijn voorgangers leefde hij op gespannen voet met de aartsbisschoppen van Keulen en de graven van Berg, Holland en Gelre. Hij zette ook de nederzettingspolitiek en de stedenpolitiek van zijn voorganger voort en verwierf onder meer Saffenberg en Kervenheim.

Diederik was gehuwd met Adelheid van Heinsberg, dochter van graaf Hendrik van Heinsberg, en erfgename van Hülchrath en de helft van Kervenheim, en werd vader van:

• Mechtildis, die huwde met Hendrik I van Hessen (1244-1308)
• Diederik (1258-), proost in Xanten
• Diederik VII van Kleef (-1305) (Volgt 10a)
• Diederik, graaf van Hülchrath (Volgt 10b)

10a. Diederik VII van Kleef
Geboren ± 1257 – overleden 28 september 1305
Gehuwd met Margaretha van Gelre, dochter van Otto II van Gelre en Philippa van Dammartin.

Kind(eren):

• Otto van Kleef  ± 1272-± 1311 (Volgt 11a)
• Diederik

–

10b. Diederik van Kleef, graaf van Hülchrath
Hij trouwde 1e circa 1282 met Aleidis van Gelre (1265-1285).
Hij trouwde 2e op 1 oktober 1285 met Lisa van Virneburg (overleden 6 september 1304).
Uit zijn tweede huwelijk zijn 4 kinderen geboren:

• Agnes van Kleef-Hülchrath (ca. 1285 – 17 mei 1338). Zij trouwde in 1318 met Rogier van Leefdael (1270)
• Dirk Loef III van Kleef (1286-1332).  (Volgt 11b)
• Elisabeth (Elsebee) van Kleef-Hülchrath (1290 – 21 maart 1361). Zij trouwde 1e met Willem van Brederode. Geboren in 1278, overleden in 1316. Hij was een zoon van Dirk II van Brederode (Zie Heren van Brederode nr. 4a) en Maria van der Lecke. Zij hadden een zoon: Dirk III van Brederode (Volgt Voorouders van Hendrik van Brederode nr. 6)
  Zij trouwde 2e met Koenraad heer te Hörde (…. -1353). Koenraad was de zoon van Everhard I van der Mark.
• Reinoud van Kleef (ca. 1300 – ca. 1340), hij trouwde ca. 1332 met Mathilde van Wesemaele (1310-1353)

–

11a. Otto van Kleef
Geboren 1278 – 1310. Zoon van graaf Diederik VIII van Kleef en Margaretha van Gelre.
In 1305 volgde hij zijn vader op als graaf van Kleef, maar hij stierf al in 1310, zonder mannelijke erfgenaam. Hij werd opgevolgd door zijn broer Diederik.

Otto was 1e gehuwd met Adelheid van der Marck, dochter van graaf Engelbert I van Mark.
Hij was 2e gehuwd met Mechtildis van Virneburg, in 1308, dochter van Robert Ruprecht II van Virneburg en Cunigunde van Cuijk.
Hij werd uit het tweede huwelijk  vader van:

• Irmgard (-1362)(Volgt 12a)

–

11b. Dirk Loef van Kleef (1286-1332). Hij trouwde ca. 1329 met Machteld van Voorne (1297 – 1372). Dochter van Gerard van Voorne (Zie Heren van Voorne nr. 8b) en Heilwich van Borsselen (Zie Heren van Borsselen nr. 5)
Dirk en Machteld hadden 1 dochter:

• Elisabeth van Kleef-Hülchrath (1310-1347)(Volgt 12b)

–

12a. Irmgard van Kleef
Geboren in 1307 – overleden in 1362
Zij huwde 1e met graaf Adolf II van Mark, van wie zij scheidde.
Zij huwde 2e  met Jan IV van Arkel (-1355). Hij was een zoon van Jan III van Arkel (Zie Heren van Arkel nr. 18a) en Mabelia van Voorne (Zie Heren van Voorne nr. 8a).
Hij was heer van Arkel vanaf 1326 tot zijn dood.
Kinderen van Irmgard en Jan IV van Arkel:

Uit: Wikipedia – Graven van Kleef

Link: Maison de Clèves

–

Terug naar:

Graven en Gravinnen

© 7 mei 2015,      laatst bijgewerkt op 12 januari 2023