Waardenburg is een dorp in de gemeente West Betuwe in de Nederlandse provincie Gelderland. Het dorp heeft 2.355 inwoners (2019).

Op 1 januari 1978 vond een gemeentelijke herindeling plaats, waarbij Waardenburg samen met de gemeenten Est en Opijnen, Ophemert, Varik en Haaften de nieuwe gemeente Neerijnen gingen vormen.

Op 1 januari 2019 is de gemeente Neerijnen opgegaan in de nieuwe fusiegemeente West Betuwe.

Het dorp heette vroeger Hiern. De naam Waardenburg komt van het in 1265 gestichte Kasteel Waardenburg. Naast het kasteel staat de zeskantige, rietgedekte Korenmolen Waardenburg, daterend van omstreeks 1780. Er is ook een monumentale poldermolen in Waardenburg.

Kasteel Waardenburg, soms ook Weerdenburg genoemd, is een middeleeuws kasteel gelegen te Waardenburg in de gemeente West Betuwe, in de Nederlandse provincie Gelderland.

De stichtingsdatum van kasteel Waardenburg is precies bekend: op 5 augustus 1265 gaf graaf Otto II van Gelre de dorpen Hiern, Neerijnen en Opijnen aan Rudolph de Cock, ridder, die daartegenover zijn bezittingen in Rhenoy afstond. Toen deze Rudolph het dorp Hiern (de oude naam van het dorp Waardenburg) in leen had gekregen, wilde hij zich daar ook vestigen. Hij vroeg dus aan de leenheer toestemming om een woning te bouwen. Graaf Otto gaf daarvoor toestemming, maar het bouwwerk mocht niet meer kosten dan 300 Leuvense Ponden.

 

Rudolphs gelijknamige zoon volgde hem op en bouwde de woning uit, evenals later diens zoon Johan. Uit het huwelijk van Gerard de Cock en Henrica van Culemborg kwam alleen de erfdochter Agnes, die de bezittingen via haar huwelijk (kort voor 1385) inbracht bij Willem van Broeckhuysen. In 1415 overleed deze en kwam het bouwwerk aan de oudste van negen kinderen, namelijk Willem. Toen deze Willem al snel overleed, ging het naar diens broer Johan van Broeckhuysen (een grote en vette man volgens de Waardenburgse kroniek), die trouwde met Adriana van Brakel. Hun zoon Gerard van Broeckhuysen trouwde in 1434 met Walraven uit het huis Brederode. Hun zoon Johan kreeg op circa tienjarige leeftijd de beschikking over onder andere Waardenburg en overleed in 1468. In 1470 volgde zijn enige en minderjarige zoon Gerard hem op. Zijn zus Walraven volgde hem in 1494 op en trouwde met Otto van Arkel, waardoor het bouwwerk in deze familie kwam.

In 1574 werd het kasteel verwoest door Lodewijk, graaf van Nassau, broer van prins Willem I.

Na de verwoesting in 1574 is de ruïne in 1627 weer bewoonbaar gemaakt. In 1895 restaureerde de eigenaar het, en voegde aan de oostzijde een torentje toe. Het kasteel liep in de Tweede Wereldoorlog schade op tijdens de bombardementen van de nabijgelegen Bommelse Brug en werd in 1957 onbewoonbaar verklaard. A.F. van Goelst Meyer (1892-1990) heeft vervolgens voor grootschalige restauratie gezorgd. Het gebouw heeft momenteel ongeveer de helft van zijn oorspronkelijke omvang, waarbij vooral oude delen bewaard zijn gebleven.

Het dorp ligt ten noorden van de Waal. De stad Zaltbommel ligt aan de overkant van deze rivier. Waardenburg ligt pal langs de A2, direct ten noorden van de Martinus Nijhoffbrug. De spoorlijn Utrecht – ‘s-Hertogenbosch loopt dwars door het dorp, maar sinds 1935 is het station Waardenburg niet meer in gebruik. Het werd in 1973 gesloopt.

Aan de andere kant van de snelweg, vlak bij het dorp Tuil, ligt het kantorenpark en industriegebied de Slimwei.

Waardenburg heeft een aantal kerken van onder meer de Gereformeerde Gemeente (564 leden), de Gereformeerde Gemeenten in Nederland (309 leden) en de Hersteld Hervormde Kerk (284 leden).

Het Wapen van Waardenburg toont het wapen van de voormalige gemeente Waardenburg in Gelderland. Op 20 juli 1817 werd het wapen bevestigd door de Hoge Raad van Adel. De omschrijving luidt:

“Van keel, beladen met 3 pals van vair en chef van goud.”

De heraldische kleuren in het wapen zijn keel (rood), vair en goud (geel).

Waardenburg heeft zijn naam en wapen ontleend aan het gelijknamige kasteel. Rudolf I de Cock ontving van Otto II van Gelre in het jaar 1265 Hiern (de oude naam voor Waardenburg), Neerijnen en Opijnen in ruil tegen diens bezittingen in Rhenoy. Rudolf vroeg toestemming daar een huis te bouwen, dat huis werd later een kasteel. Zijn wapen is afgeleid van het familiewapen van De Cock uit het huis Châtillon. Twee jaar later werd ook de gelijknamige heerlijkheid met het wapen bevestigd met de volgende beschrijving: “Een schild van rood, beladen met drie gevaireerde palen, het hoofd van goud.”

 

Uit:
Wikipedia – Waardenburg
Wikipedia – Wapen van Waardenburg
Wikipedia – Kasteel Waardenburg
De Bommeler- en Tielerwaard/Waardenburg

Foto’s:  © 2020 JohnOoms.nl

 

 

Voorouders:

• Heren de Cock van Waardenburg
• Willem Lambertsz
  Geboren rond 1570 te Tiel, overleden in 1638 te Gorinchem. Molenaarsknecht te Waardenburg, later te Gorinchem.
  Hij was gehuwd met jvr. Elisabeth van Eck. Geboren omstreeks 1575 te Tiel, overleden in 1605 te Gorinchem. Dochter van Jhr. Dirck van Eck (Zie Heren van Eck nr. 7) en Margaretha van Brakell.

Zie ook:

Kasteel Waardenburg

Heren De Cock

Terug naar:

Dorpen en Steden