te s’-Heerenberg in Montferland
Op zaterdag 25 februari 2017 bezochten wij het prachtige Kasteel Huis Bergh.
We logeerden in het hotel Oortjeshekken in Ooij. Daar vandaan gingen we door de Duitse grenstreek richting ‘s-Heerenberg.
De Bannery van s’-Heerenberg (± 1750)
Het Land van den Bergh of Landdrostambt Bergh was een bannerheerlijkheid in het Graafschap Zutphen waartoe ‘s-Heerenberg en de heerlijkheden Didam, Etten, Zeddam, Gendringen, Netterden en Westervoort behoorden.
De grenzen van het Landdrostambt Bergh vielen niet samen met de latere gemeente Bergh. Het stadje ‘s-Heerenberg bezat een apart rechtsgebied binnen het Landdrostambt. Daarnaast het kerspel ‘s-Heerenberg een deel dat buiten de stad lag en de kerspelen Netterden en Zeddam. Het kerspel Netterden werd later aan de gemeente Gendringen toegevoegd, de buurtschappen Bergerdijk en de vier Heezen kwamen op Pruisisch grondgebied te liggen door het grenstractaat van 7 oktober 1816 met Pruisen. Het gebied van het kerspel Zeddam is later opgegaan in de gemeente Bergh. Naast het kerkdorp Zeddam ook de buurschappen Azewijn, Braamt, Kilder, Lengel, Stokkum, Vethuizen, Vinkwijk en Wijnbergen.
Wapen Heren van den Bergh
De Armeense ridder Constantinus de Monte (c. 1075-II42) die tijdens de eerste Kruistocht met de Kruisridders tegen de Seldsjoeken heeft gevochten in het Heilig Land en die met zijn wapenbroeder Godschalk naar Malgarten bij Osnabrück komt, treedt in dienst van de bisschop van Utrecht en bouwt een vierkante tufstenen donjon of woontoren op de ruïnes van de burcht Uplade, waar Adela de dochter van graaf Wichman van Hameland ooit woonde. Hij noemt zijn burcht ‘Montferrand’ naar de gelijknamige Kruisriddersburcht Montferrand in Syrië. Deze naam is verbasterd tot ons Montferland. Maar zijn nazaten stichtten in 1250 het Huis Bergh op zijn huidige locatie. De tak van Constantinus stierf in 1416 uit en werd opgevolgd door de heren Huis Van der Leck. Oswald I van den Bergh werd in 1486 weliswaar tot rijksgraaf van het Heilig Roomse Rijk verheven, maar werd niet soeverein.
Met Oswald III van den Bergh stierf het huis Van der Leck in 1712 mannelijke lijn uit. Oswald overleed kinderloos en had bij testament zijn achterneef Frans Willem van Hohenzollern als zijn opvolger en enig erfgenaam benoemd. Zijn grootmoeder Maria Clara van den Bergh (1644-1689) was de oudere zus van Oswald III en in 1636 gehuwd met Maximiliaan van Hohenzollern-Sigmaringen. Franz Wilhelm was haar tweede kleinzoon. Voorwaarde voor de erfopvolging was dat Franz Wilhelm de naam en het wapen Van den Bergh aan zou nemen, waarmee hij het nieuwe geslacht Hohenzollern-Bergh stichtte en het Land van Bergh overging op het huis Hohenzollern-Sigmaringen. Hij werd in 1737 opgevolgd door zijn zoon Johan Baptist, “de dolle graaf”. Daar deze kinderloos bleef kwam Bergh na zijn dood weer in het bezit van de hoofdtak Hohenzollern-Sigmaringen, die zich verder weinig met het gebied bemoeide.
Na de stichting van de Bataafse Republiek werden de heerlijke rechten in 1795 afgeschaft. Het land werd in 1798 deel van het Departement van de Rijn, vervolgens 1802 Departement Gelderland, 1811 Boven-IJssel.
Na de stichting van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden in 1815 werden de heerlijke rechten slechts ten dele hersteld. Het Land werd deel van de provincie Gelderland. In 1912 verkocht Willem August van Hohenzollern zijn eigendom aan de Enschedese industrieel Jan Herman van Heek.
Huis Bergh (1752)
Huis Bergh is een kasteel in de stad ‘s-Heerenberg gemeente Montferland, Gelderland. Huis Bergh was het stamslot van de graven van Bergh. Het Land van den Bergh was vóór 1486 een bannerij en vanaf 1486 (rijks-)graafschap Bergh.
De bouwgeschiedenis van het kasteel gaat terug tot het jaar 1250. Delen van het huis dateren uit de 14e, 15e en 17e eeuw. In de beginfase van de Tachtigjarige Oorlog had Huis Bergh veel te lijden van oorlogsgeweld. In 1735 brandde het geheel uit. Tijdens de Hollandse Zending tussen de jaren 1799 en 1842 was er een seminarie in Huis Bergh gevestigd. Het kasteel en alle bijbehorende bezittingen kwamen in 1912 in eigendom van Jan Herman van Heek (1873-1957), een industrieel uit Enschede. In 1939 werd een groot deel van het huis voor de tweede keer door brand verwoest; dankzij de hulp van de plaatselijke bevolking kon echter veel van de inventaris worden gered. Nog in hetzelfde jaar begon de wederopbouw die reeds in de herfst van 1941 kon worden voltooid.
Bron: Wikipedia
Hieronder nog een impressie van ons bezoek:
Jan Herman van Heek en zijn vrouw Anna van Wulfften Palthe.
Van Heek was de tweede zoon van Gerrit Jan van Heek en zijn tweede vrouw Christine Frederike Meier. Hij huwde op 6 juni 1913 te Hellendoorn met Anna van Wulfften Palthe (1892-1977). Op 9 juli 1912 kocht hij van de vorst van Hohenzollern-Sigmaringen Land van den Bergh het overgebleven bezit van de graven te ‘s-Heerenberg met het Huis Bergh en 1400 hectare grond aldaar (nu bekend als het Bergherbos).
Onder leiding van Jan Herman van Heek werd in een periode van 17 jaren het in 1912 gekochte en in vervallen toestand verkerende kasteel Bergh in oude luister hersteld. Nog geen tien jaar na de voltooiing, in de nacht van 14 op 15 maart 1939, brandde het kasteel bijna tot de grond af. Van Heek heeft vervolgens het kasteel opnieuw laten opbouwen volgens zijn visie hoe een middeleeuws kasteel er uit zou moeten zien. Hij bracht er zijn verzameling van middeleeuwse kunst onder. Naast de middeleeuwse schilderkunst, waaronder ook ruim tachtig Nederlandse en Duitse schilderijen, bevat de collectie portretten van Bourgondiërs, Habsburgers, Oranjes en Graven Van den Bergh, die Van Heek aantrof op de zolder van het kasteel.
Keizer Karel V, Willem van Oranje, Prins Mauris van Oranje-Nassau
Bijbelse boeken en kapel in Huis Bergh
Gezin van Jan Herman van Heek en zijn vrouw Anna van Wulfften Palthe
Links:
–
Terug naar Kastelen:
