Lienden was een heerlijkheid en thans een dorp in de Betuwe, behorend tot de gemeente Buren, in de Nederlandse provincie Gelderland. Het dorp staat vooral bekend om zijn fruitteelt. In 2021 telde het 5.810 inwoners en daarmee is het de grootste kern van de gemeente Buren. Lienden was tot 1 januari 1999 een zelfstandige gemeente.

De geschiedenis van Lienden heeft in de middeleeuwen nauw samengehangen met het adellijk geslacht van Lynden (zoals ook is aangegeven bij de details onder het afgebeelde wapen van Lienden). Een telg uit dit geslacht is Dirck III van Lynden (<1285-1368), Heer van Lynden, Leede, Oldenweert, Ommeren & Aalst. Hij was de eerste Erfschenk van het Hertogdom Gelre en lid van het hof van keizer Albrecht I (rooms koning). Hij is in de streek bekend van zijn schermutselingen rond 1319 met Gwijde van Avesnes (de bisschop van Utrecht). Daarbij werd de in de Mars aan de (oude) Rijn gelegen, door de bisschop enkele jaren eerder gebouwde Tollenburg verwoest. De Tollenburg lag dicht bij het kasteel van Dirck van Lynden, Huis Ter Lede. Deze familie Van Lynden heeft haar naam aan de plaats ontleend, niet vice versa.

Even buiten het dorp werd het kasteel ‘s-Grevenhoef gebouwd, waarschijnlijk in de 14e eeuw. Op het voormalige kasteelterrein staat anno 2022 een boerderij die mogelijk nog delen van het oude poortgebouw bevat.

Lienden vormde tot 1999 een zelfstandige gemeente. Het was eertijds een heerlijkheid, waarvan de helft tot 1811 in het bezit was van de abdij te Elten. De andere helft ging diverse malen in andere handen over, het laatst in 1709, van de Rekenkamer van Gelderland. Op 1 januari 1812 werd een gemeente Lienden gevormd, waaronder de buurtschappen en dorpen Aalst, De Marsch, Ingen, Meerten, Ommeren, Kesteren en Lede en Oudewaard vielen. Op 1 januari 1818 werd de gemeente verkleind, Lede en Oudewaard werd met het ten zuiden van de Rijn gelegen deel van de Wolfswaard een zelfstandige gemeente. Kesteren werd samengevoegd met de gemeente Heusden (Gld) onder de naam Kesteren. Op 1 januari 1999 werd de gemeente Lienden opgeheven en bij de gemeente Buren gevoegd.

Huis Kermestein was een adellijk huis met dubbele grachten nabij Lienden.
Het goed Kermestein was een leen van de Heren van Lynden en later van de heren van Culemborg. In 1456 was het reeds in het bezit van het geslacht Van Brakell. Het adellijk huis werd door Cornelis van Brakell in de eerste helft van de 16e eeuw  herbouwd terwijl een van zijn voorvaderen, Johan van Brakell, al in 1436 als heer van Kermestein wordt vermeld. De familie Van Brakell bleef tot 1714 eigenaar. In dat laatste jaar liet Johan Frederik van Brakell het na aan zijn zuster Dorethea Henriëtte van Brakel die gehuwd was met Abraham de Pagniet waardoor Kermestein in bezit kwam van het geslacht De Pagniet.
Na verschillende verervingen en verkopen werd Kermestein  na het overlijden van de laatste eigenaar, de makelaar Willem Jacobus Scheurleer (1809-1877), lid van de familie Scheurleer, in 1879 gesloopt. Het was toen nog slechts een boerenhoeve.

De hervormde kerk, oorspronkelijk gewijd aan Maria, is een rijksmonument. De kerk dateert in haar huidige vorm uit de 15de eeuw. In 1861 en 1932 zijn eeuwenoude muurschilderingen ontdekt en van de bedekkende lagen witsel ontdaan.

In Lienden staan de torenmolen De Zwaan (anno 1644) en de poldermolen De Marsch (anno 1885)

Het dorp heeft twee basisscholen: De Sterappel (openbaar) en de Eben Haëzerschool (protestant christelijk). Zij dateren respectievelijk van de jaren dertig en zestig van de 20e eeuw.

Een bijzondere geschiedenis kent het monumentale pand ‘Het Wapen van Lienden’, centraal in het dorp gelegen, schuin tegenover het voormalig gemeentehuis dat zelf eveneens een gemeentelijk monument is. Het Wapen van Lienden is een eetcafé.

Het wapen van Lienden toont het wapen van de voormalige gemeente Lienden. Het wapen werd aan de gemeente verleend met het Koninklijk Besluit van 17 juli 1947. De omschrijving luidt:

“In keel een kruis van goud. Het schild gedekt met een gouden kroon van drie bladeren en twee paarlen.”

Het gaat hier om het familiewapen van Van Lynden. Het schild ten slotte gedekt met een gravenkroon. Op 1 januari 1999 werd de gemeente opgeheven en toegevoegd aan de gemeente Buren. Er werden geen elementen opgenomen in het wapen van Buren.

 

 

Uit:
Lienden (Buren) – Wikipedia
Wapen van Lienden – Wikipedia
Kermestein – Wikipedia

 

Voorouders uit  Lienden:

• Heren van Lynden
• Johan van Brakell
  Geboren rond 1390, overleden tussen 7 maart 1462 en 24 augustus 1472 te Lienden. Zoon van Jan Dircksz van Brakel en Johanna van Blo(e)mesteijn. Johan was gerichtsman van de Neder-Betuwe (1440). Beleend met huize Kermestein onder Lienden op 7 maart 1462.
  Hij was gehuwd met:
• Sophia Jansdr van Beynhem
  Overleden in 1452 te Lienden. Dochter van Gelys van Beynem.
• Cornelis van Brakell tot Kermestein
  Geboren circa 1488 te Lienden, overleden voor 21 september 1562 te Lienden. Zoon van Johan van Brakell en Catharina van Leefdael.
  Cornelis was Leenman van Gaasbeek in de Mars. Beleend met “de Tollenburg”  onder Lienden vanaf 15-11-1520 tot 21-09-1562.
  Hij was gehuwd met Margriet toe Boecop. Geboren omstreeks 1485, overleden na 20 augustus 1549. Dochter van Udo toe Boecop en Geertruid van Delen.
• Johan van van Brakell tot Kermestein
  Geboren circa 1523 te Lienden, overleden op 8 juli 1580 aldaar. Zoon van Cornelis van Brakell tot Kermestein en Margriet toe Boecop.
  Johan van Brakell was lid van het Verbond der Edelen en behoorde bij een van de ondertekenaars van het Smeekschrift der Edelen. Dit smeekschrift werd onder leiding van Hendrik van Brederode op 5 april 1566 aangeboden aan de landvoogdes Margaretha van Parma.
  Hij trouwde op 17 juli 1550 met Johanna van Meerten. Geboren omstreeks 1525 te Ingen. Overleden te Ingen, begraven op 22 april 1600 te Lienden. Dochter van Dirck de Jongere van Meerten en Bertha van Eck.
• Margaretha van Brakell
  Geboren rond 1550 te Lienden. Dochter van Johan van Brakell tot Kermestein en Johanna van Meerten.
  Zij was gehuwd met Jhr. Dirck van Eck. Geboren omstreeks 1545 te Tiel, overleden na 20 oktober 1616, aldaar. Zoon van Bartholomeus van Eck en Maria van Mekeren.

 

Bronvermeldingen:
Genealogische Bronnen – JohnOoms.nl

 

Terug naar:

Heerlijkheden