De Beginjaren van Jan Adamsz Oom
Overzicht van de jaren 1610 t/m 1615
- 1610
januari
- 7 – Galilei ontdekt de 4 grootste manen van Jupiter. Deze zullen later van Simon Marius de namen Io, Europa, Ganymedes en Callisto ontvangen. In hetzelfde jaar ontdekt hij dat de binnenplaneten schijngestalten vertonen.
- 14 – De aanhangers van Jacobus Arminius richten een verzoekschrift aan de Staten van Holland, waarin ze vragen om ruimte in de gereformeerde kerk voor hun opvattingen, vastgelegd in de vijf artikelen van de remonstranten.
- 23 – De Emerentiavloed of Pontiaansvloed doet grote delen van Holland, Friesland, Groningen, Overijssel, Gelderland overstromen. De schade is enorm.
- februari
- 2 – Ontstaan van de Haarsteegse Wiel.
- maart
- 9 – Een commissie uit de Staten van Holland komt naar Alkmaar en het gelukt om de schutterij te laten aftrekken en een meer gematigde vroedschap aan te stellen.
- mei
- 1 – Op een conferentie te Praag proberen de Duitse vorsten tevergeefs een Gulik-Kleefse Successieoorlog te voorkomen. Keizer Rudolf II weigert zijn commissaris voor de betwiste landen, aartshertog Leopold, te vervangen door een meer neutrale persoon.
- 14 – Koning Hendrik IV van Frankrijk wordt vermoord door de katholieke fanaticus Ravaillac. Lodewijk XIII volgt zijn vader op. Omdat hij nog maar 9 jaar oud is, wordt de taak waargenomen door zijn moeder Maria de Medici.
- juni
- 16 De Orde van Maria Visitatie wordt gesticht door Franciscus van Sales en Johanna Francisca de Chantal.
- augustus
- 2 – De Engelsman Henry Hudson, in dienst van de Virginia Company en de British East-India Company, ontdekt de Hudsonbaai.
- september
- 2 – De stad Gulik wordt bij verdrag overgedragen na een vijf weken lange belegering door Maurits van Nassau, de latere prins van Oranje.
- 19 – Begin van het heksenproces van Bredevoort, waarin tien “heksen” tot de brandstapel worden veroordeeld.
- november
- 1 – Henry Hudson ontdekt de Jamesbaai, maar tien dagen later raakt de Discovery ingevroren.
- december
- 24 – De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden gaat diplomatieke betrekkingen aan met Marokko.
- zonder datum
- Harpert Maartensz Tromp, de vader van Maarten Harpertsz Tromp sneuvelt met zijn zoon aan boord, op weg naar Guinee tegen een Engelse zeerover en de jonge Maarten wordt 3 jaar lang als kajuitsjongen gevangen gehouden aan boord van de Engelsman.
- In Rusland wordt Basilius IV (of Vasili IV) opgevolgd door Wladislaus Wasa maar deze neemt de benoeming niet aan.
- Instelling van een vaste dienst per postkoets, de eerste ter wereld, tussen Edinburgh en Leith in Schotland.
1611
mei
- 22 – Eerste dienst in de Zuiderkerk (Amsterdam), de eerste door de protestanten gebouwde kerk.
- juli
- 12 – Het Eeuwig Edict van 1611 wordt uitgevaardigd door de aartshertogen Albrecht en Isabella. Het is de eerste aanzet tot een algemeen wetboek in de Zuidelijke Nederlanden. Vastgelegd wordt dat doopsels, huwelijken en begrafenissen verplicht worden geregistreerd door de kerk.
- oktober
- De prins-aartssbisschop van Salzburg, Wolfgang Dirk van Raitenau, beveelt zijn troepen (± 1000 man) het gebied van de vorstelijke proosdij Berchtesgaden binnen te vallen. Hertog Maximiliaan van Beieren antwoordt hierop door met zijn leger (± 24.000 man) Salzburg aan te vallen. In enkele dagen wordt het Land van Salzburg bezet en de aartsbisschop gevangen genomen. Zie: Zoutoorlog (1611).
- december
- 1 – De opening van de door Hendrick de Keyser ontworpen Koopmansbeurs aan de Vijgendam te Amsterdam vindt plaats. De groeiende goederen- en aandelenhandel maakt dat er behoefte ontstaat aan een specifiek voor dit doel gemaakt gebouw.
- zonder datum
- In Engeland verschijnt de King James Version van de Bijbel, een Bijbelvertaling, gepubliceerd op last van koning Jacobus I van Engeland.
- Première van ‘The tempest’, het laatste toneelstuk van William Shakespeare.
- Johannes Kepler beschrijft in zijn boek dioptrice de werking van een door hem ontwikkelde astronomische telescoop.
1612
januari
- 20 – Matthias van Habsburg volgt zijn overleden broer Rudolf op als keizer van het Heilige Roomse Rijk.
- mei
- 19 – Na vijf jaar bemalen valt de Beemster definitief droog.
- juli
- 4 – De graven Maurits van Nassau en Frederik Hendrik van Nassau brengen een bezoek aan de Beemster.
- 6 – Sultan Ahmed I verleent de Nederlanders het recht om onder eigen jurisdictie handel te drijven in het Osmaanse Rijk. Cornelis Haga wordt hoofd van de Hollandse missie in Istanboel.
- augustus
- 18 – In Pendle, in het Engelse graafschap Lancashire, begint een proces wegens hekserij. Met een negenjarige jongen als kroongetuige worden achttien mensen ter dood veroordeeld en terechtgesteld.
- september
- 17 – De Neptunus onder schipper Willem Cornelisz. van Muyden keert terug in Amsterdam van de eerste Nederlandse tocht ter walvisvaart bij Spitsbergen. De reis was niet succesvol, vanwege onvoldoende kennis van de fauna en het feit dat er geen Baskische harpoeniers waren ingehuurd.
- oktober
- 25 – Het burgerleger van Nizjni Novgorod, bijeengebracht door de koopman Kozma Minin en aangevoerd door vorst Dmitri Pozjarski, verdrijft Poolse troepen en helpt Michail Romanov als eerste van de Romanov-dynastie aan de macht.
- november
- 16 – Begin van de Ulster Plantation, de kolonisatie van Ulster door de Britse regering, die er vooral Schotten heen stuurt.
- december
- 12 – De VOC krijgt de rechten om aan de Kust van Coromandel bij de monding van de plaatselijke rivier een versterking te bouwen: Casteel Geldria.
- zonder datum
- Bartholomaeus Pitiscus voert in zijn trigonometrische tabellen de decimale scheiding in.
- Maurits van Nassau, de latere prins van Oranje, wordt aangesteld als pandheer van Bredevoort, waarvoor hij 50.000 goudguldens moet betalen.
1613
- februari
- 21 – In het Ipatjev-klooster, waar hij zich heeft verborgen voor de Pools-Litouwse invasiemacht, wordt Michael Romanov, gekozen tot eerste tsaar uit het geslacht Romanov. Daarmee eindigt de Tijd der Troebelen.
- maart
- 5 – In Amsterdam wordt vergunning verleend voor de grote uitleg. Begonnen wordt met het graven van de drie hoofdgrachten Herengracht, Keizersgracht en Prinsengracht.
- 26 – Erkenning van de eerste schermclub ter wereld, de Koninklijke en Ridderlijke Hoofdgilde van Sint-Michiel, in Gent door de aartshertogen Albrecht & Isabella.
- april
- 24 – De Irokezen sluiten een handelsverdrag met de Nederlanders Jacob Eelckens en Hendrick Christiaenssen.
- augustus
-
- 7 – Willem Frederik van Nassau-Dietz geboren. De latere stadhouder van Friesland, Groningen en Drenthe (overleden 1664)
- 19 – In Venetië wordt Claudio Monteverdi met algemene stemmen gekozen en aangesteld als maestro di cappella aan de San Marco in Venetië
- oktober
- 1 tot 3 – Met de “scherpe onderzoeking” van Eva Wennemekers van Kempen en haar dochter Grijedgen beginnen de heksenprocessen te Roermond, die ruim een jaar zullen duren.
- 13 – De Zevenburgse Landdag bekrachtigt de benoeming door de Osmaanse sultan van Bethlen Gabor tot koning.
- december
- 25 – Jan, de tweede zoon van graaf Johan VII van Nassau-Siegen, bekeert zich tot ontzetting van zijn familie openlijk tot het Rooms-Katholicisme.
- zonder datum
- Nederland bezet het westelijk deel van Timor.
- De Nederlandse ontdekkingsreiziger Adriaen Block verkent het gebied dat door Henry Hudson is ontdekt.
- Philippus Lansbergen en zijn zoon Pieter worden afgezet als predikanten te Goes. De afzetting geschiedt omdat beiden zich bemoeien met politiek en geneeskunde, zaken die niets met hun beroep als predikant te maken hebben.
- Voor het eerst bezoeken twee gezanten van de tsaar de Republiek, eigenlijk alleen om de kroning van tsaar Michajl aan te kondigen, maar zij gaan verder dan dat en worden er bij terugkeer lijfelijk voor bestraft
- Pieter Corneliszoon Hooft schrijft het treurspel Geeraerdt van Velsen
- Publicatie van de klucht Den Molenaar van Gerbrand Adriaensz. Bredero
1614
januari
- 27 – De op Vlieland opgerichte Noordsche Compagnie voor de walvisvangst nabij Spitsbergen krijgt voor drie jaar octrooi van de Staten-Generaal.
- maart
- 27 – Enkele ingezetenen van Hoorn, die de Austraalse Compagnie hebben opgericht, krijgen octrooi van de Staten-Generaal om maximaal 4 reizen uit te voeren, onder voorwaarde dat geen inbreuk zal worden gedaan op bestaande octrooien.
- april
- 5 – Johan van Oldenbarnevelt sluit een verdrag met de Zweedse koning dat beide landen verplicht om geld, mannen en schepen bij te dragen teneinde vrije scheepvaart en handel in de Oostzee te bevorderen.
- mei
- 16 – Maeslantsluys wordt zelfstandigheid verleend door de Staten van Holland en heet voortaan Maassluis.
- augustus
- 23 – Groningen krijgt een universiteit, de latere Rijksuniversiteit Groningen.
- 23 – De opstand van de handwerkslieden in Frankfurt am Main tegen het corrupte stadsbestuur ontaardt in een plundering van de Judengasse en het verjagen van de joden uit de stad.
- augustus – Ontdekkingsreiziger Joris van Spilbergen vertrekt met onder andere zijn vlaggenschip de Aeolus voor een wereldreis van 1614 tot en met 1617.
- november
- 6 – Gerard Reynst volgt Pieter Both op als gouverneur-generaal van Nederlands-Indië.
- 12 – Met het Verdrag van Xanten wordt een oorlog in Westfalen voorkomen. Het hertogdom Kleef en de graafschappen Mark en Ravensberg komen aan de keurvorst van Brandenburg en de hertogdommen Berg en Gulik aan de paltsgraaf van Palts-Neuburg. De laatste was tijdig katholiek geworden om steun te krijgen tegen de protestantse keurvorst van Brandenburg.
- zonder datum
- Bouw van Fort Nassau in Albany, New York.
- Simon Marius publiceert zijn werk Mundus Iovialis, waarin de planeet Jupiter en zijn manen worden beschreven.
- John Napier laat zijn logaritmetafels verschijnen.
- De eerste editie van het Romeins Rituaal verschijnt, waarin de riten van de Rooms-Katholieke Kerk in één boek worden gebundeld.
- Jacob van Loo geboren. Hij was een Nederlands kunstschilder (overleden 1670)
1615
januari
- 25 – Govert Flinck geboren. Hij was een Nederlands kunstschilder (overleden 1660)
maart
- 2 – In opdracht van de Staten van Groningen en Drenthe hebben de landmeters Pieter de la Haye en Pieter Sems de grens vastgesteld tussen beide provinciën. Groningen accepteert de uitkomst niet, omdat Ter Apel daarin Drents wordt.
- 6 – Pieter Both, gouverneur-generaal van Nederlands-Indië, verdrinkt bij Mauritius.
- april
- 6 – In Lochem breekt een stadsbrand uit, waarbij slechts drie huizen gespaard blijven.
- juni
- juni – Le Maire en Schouten vertrekken voor een reis rond het zuiden van Zuid-Amerika (Kaap Hoorn) naar Indië.
- juli
- 22 – Koning Christiaan IV van Denemarken slaat beleg voor de stad Braunschweig om deze in handen te spelen van zijn zwager Frederik Ulrich van Brunswijk-Wolfenbüttel, zonder dat deze een eed hoeft af te leggen op de oude vrijheden en gebruiken van de stad.
- september
- 17 – Door tussenkomst van troepen uit de Republiek onder aanvoering van Frederik Hendrik van Nassau moet de Deense koning het beleg van Braunschweig afbreken en instemmen met onderhandelingen.
- oktober
- oktober – De Groninger landmeter Pieter Sems komt met een herziene Semslinie, waarop Ter Apel Gronings blijft. Maar nu gaat Drente dwarsliggen.
- november
- 25 – Willem Lodewijk van Nassau-Saarbrücken huwt te Saarbrücken met Anna Amalia van Baden-Durlach.
- december
- 21 – Onder bemiddeling van Johan VII van Nassau-Siegen wordt de kwestie-Braunschweig vreedzaam opgelost.
- zonder datum
- In Frankrijk wordt chocoladedrank bij officiële audiënties bij de Franse Koning ingevoerd.
- Cornelis Drebbel houdt een proefvaart met zijn onderzeeboot op de Theems.
- In Groenlo (Grol) wordt Grolsch bier gebrouwen.
- Voor het eerst vertrekken er Nederlandse gezanten naar Moskovië. Reinoud van Brederode, Diederik Bas en Albert Joachim moeten gaan helpen met de vredesbesprekingen tussen Zweden en Rusland
Bronnen:
1610 – Wikiwand
1611 – Wikiwand
1612 – Wikiwand
1613 – Wikiwand
1614 – Wikiwand
1615 – Wikiwand
Terug naar:
Jan Adamsz Oom – JohnOoms.nl