De Russenoorlog
De opstand van de Georgiërs wordt op Texel ook wel de Russenoorlog genoemd. Het was een grootschalige muiterij aan het einde van de Tweede Wereldoorlog van Georgische troepen die deel uitmaakten van de Duitse Wehrmacht. De opstand op het eiland richtte zich tegen de aan de verliezende hand zijnde Duitsers. Hij begon in de nacht van 5 op 6 april 1945 en eindigde op 20 mei 1945 toen het Canadese leger op Texel aankwam, meer dan twee weken na het einde van de oorlog in Nederland.
Aanvankelijk verliep de opstand gesmeerd, maar pogingen van de Georgiërs om de twee Duitse batterijen in het zuiden van Texel te veroveren mislukten. Majoor Klaus Breitner had kans gezien de zuidelijke batterij te bereiken waar hij alarm sloeg. Hierdoor was men op het vasteland in een vroeg stadium op de hoogte van de opstand. Hoewel het Duitse leger al in een staat van ontbinding verkeerde, kwam snel een tegenoffensief op gang. Dezelfde dag werden door de veerboot Voorwaarts ongeveer 600 Duitse soldaten met zware mitrailleurs, mortieren, tanks en enkele stukken geschut via de Mok aangevoerd om de opstand neer te slaan. Zij stonden onder leiding van majoor Erich Neumann. Dezelfde veerboot heeft later vele honderden zwaargewonden afgevoerd naar het vasteland naar veldlazaretten. Vanaf 15:30 uur werd een gelijktijdige beschieting op Den Burg uitgevoerd door de noordelijke batterij, de zuidelijke batterij, het Duitse geschut van de Mok, geschut van Fort Erfprins (Den Helder), en geschut op Vlieland. In deze twintig minuten durende beschieting werden op Den Burg 1800 granaten afgevuurd. Op 7 april werden nog eens 200 Duitsers op de Mok afgezet.

De strijd op Texel. De geblokte lijnen geven ongeveer de zuidelijke grenzen aan van het gebied dat de Georgiërs op de aangegeven dagen en uren in handen hadden. Tot de Noordbatterij konden zij niet doordringen.
Omdat de Texelse bevolking uitbundig maar voorbarig de Bevrijding had gevierd, werden reeds op 6 april lukraak 14 willekeurige Texelaars opgepakt en afgevoerd naar “de Mok”. De chauffeur van de wagen waarin de 14 Texelaars werden afgevoerd reed niet snel, waardoor vier van de veertien Texelaars wisten te ontsnappen. De tien overgebleven personen zijn door de Duitsers diezelfde middag op “de Mok” gefusilleerd, zonder vorm van proces.
In de dagen erna zijn door de Duitsers ook zeventig gevangengenomen Georgiërs geëxecuteerd. De stoffelijke overschotten van de geëxecuteerde Texelaars en Georgiërs vond men pas op 22 mei in een massagraf op het strand. De zeventig Georgiërs zijn samen met andere op Texel gesneuvelde of terechtgestelde landgenoten herbegraven op de Sovjetbegraafplaats Loladse op de Hoge berg tussen Den Burg en Oudeschild.
De 228 overlevende Georgiërs zijn op 17 juni 1945 teruggegaan naar de Sovjet-Unie, gekleed in geallieerde uniformen. Ze kregen aanbevelingsbrieven mee van het Nederlands verzet en van de Canadese legerleiding. Ze werden toch gestraft vanwege het dienstdoen in het vijandelijk leger. Velen van hen werden – ondanks hun late verzetsdaden – een aantal jaren naar Sovjet-werkkampen gestuurd, een kleiner aantal werd het toegestaan om direct naar huis terug te keren. Een rehabilitatie van de overlevenden vond plaats in de Georgische SSR in 1956 in het kielzog van de Destalinisatie.
In 1972 hebben de aansprakelijke Duitse officieren terechtgestaan voor het ‘Landesgericht’ in Oldenburg. Voor de ten laste gelegde moord werden zij vrijgesproken wegens gebrek aan bewijs, de executies werden als toegestaan onder oorlogsrecht niet vervolgd. De hoofdverdachte, Inselcommandant Erich Neumann, overleed in 1976.
Bron: Wikipedia Opstand van de Georgiërs
Lees tip: De Russenoorlog
De Opstand van de Georgiërs is een expositie van:
Terug naar: