Het Land van Gaasbeek ontstond uit de bekommernis van de hertogen van Brabant om aan de westkant van hun hertogdom een heerlijkheid te creëren die in staat was om mogelijke aanvallen vanuit de naburige graafschappen Vlaanderen en Henegouwen op te vangen. Dit gebeurde in de eerste helft van de 13e eeuw en kwam neer op de samenvoeging van een aantal parochies die voorheen onder het kapittel van Nijvel ressorteerden en een aantal dorpen waar de hertog van Brabant de hogere jurisdictie in leen had gegeven aan de heer van Gaasbeek.
Het dorp Gaasbeek is thans een deelgemeente van de Belgische gemeente Lennik, gelegen in het zuidwesten van de provincie Vlaams-Brabant in “de achtertuin van Brussel”. Het is een klein landelijk dorp met ongeveer 300 inwoners, maar beroemd om zijn nationaal kasteelmuseum.
Het land van Gaasbeek omvatte aldus: Gaasbeek, Sint-Kwintens-Lennik, Sint-Martens-Lennik, Sint-Pieters-Leeuw, Vlezenbeek, Sint-Laureins-Berchem, Oudenaken, Gooik, Elingen, Itterbeek, Dilbeek, Schepdaal, Sint-Martens-Bodegem, Strijtem, Pamel en Onze-Lieve-Vrouw-Lombeek. Het land van Gaasbeek werd in 1236 toegewezen aan Godfried van Leuven, zoon van hertog Hendrik I van Brabant. Godfried van Leuven-Gaesbeeck was de bouwheer van het kasteel van Gaasbeek (ca. 1240).
Het Kasteel van Gaasbeek is een oorspronkelijk middeleeuwse waterburcht, thans nationaal museum, gelegen in Gaasbeek, een deelgemeente van de Belgische gemeente Lennik.
Godfried van Leuven liet hier omstreeks 1240 een burcht bouwen als verdediging van het hertogdom Brabant tegen het graafschap Henegouwen. Tijdens het Ancien Régime was dit het centrum van het Land van Gaasbeek.
In 1388 maakten de Brusselaars het kasteel met de grond gelijk. Daarmee namen ze wraak voor de moord op Everaard t’Serclaes door getrouwen van de kasteelheer, Sweder van Abcoude, die het kasteel nadien weer opbouwde.
Er verbleven een aantal belangrijke families uit de geschiedenis der Nederlanden, onder andere de Hornes en de Egmonts. De bekendste was graaf Lamoraal van Egmont, die het kasteel kocht in 1565, drie jaar voor zijn dramatische terechtstelling.
In 1334 overleed Beatrijs van Leuven, waarna het land van Gaasbeek toeviel aan haar neef Willem IV van Horne, de zoon van haar tante Joanna van Leuven en Gerard I van Horne. Willem werd in 1343 opgevolgd door zijn zoon Gerard II van Horne, die sneuvelde in de slag bij Warns (bij Stavoren in 1345). Daarna kwam Gaasbeek in bezit van Gerards zuster Johanna van Horne, die gehuwd was met Gijsbert III van Abcoude, heer van Wijk bij Duurstede. Diens zoon Jacob van Gaesbeeck leende uit geldnood 100.000 nobelen van Jan van Horne, met Gaasbeek als onderpand. In 1434 werd Jan van Horne eigenaar van Gaasbeek.
Ten gevolge van het bankroet van de familie van Horne kocht Lamoraal van Egmont (1522–1568) op 4 oktober 1565 het Land van Gaasbeek, met kasteel en 17 dorpen.
Lamoraal van Egmont was prins van Gavere, graaf van Egmond, heer van Fiennes en Armentières, gouverneur en kapiteingeneraal van Vlaanderen en Artesië en ridder van het Gulden Vlies. Kortom, hij behoorde tot de hoogste, rijkste en meest invloedrijke adel van het land.
Egmond werd echter op last van de Hertog van Alva gearresteerd, van hoogverraad beschuldigd en op 5 juni 1568 onthoofd op de Brusselse Grote Markt. Alle bezittingen van de graaf van Egmond werden aangeslagen. Het Kasteel van Gaasbeek werd in 1586 terug toegewezen aan Lamoraal’s zoon Filips van Egmont.
In die periode leed Gaasbeek erg onder aanvallen van Spaanse en Hollandse troepen tijdens de oorlogen tussen de Noordelijke Provinciën en de Spanjaarden, die nog over de Zuidelijke Nederlanden heersten.
Daarna ging het Land van Gaasbeek over in verschillende handen, totdat markiezin Marie Arconati Visconti in 1876 al de bezittingen van haar overleden man erfde. Ze liet het verwaarloosde kasteel volledig restaureren tot het kasteel zoals we het vandaag kennen. Marie stierf kinderloos en schonk het kasteel met een deel van de inboedel aan de Belgische Staat om er een museum van te maken.
Bronnen:
–
Zie ook:
Terug naar:
© 24 mei 2018