Koudekerk in 1793, Nederlandsche Stad- en Dorp- Beschrijver
Koudekerk in 1865, door J. Kuijper. 1250 inwoners
Koudekerk aan den Rijn is thans een dorpskern van de gemeente Alphen aan den Rijn, Zuid-Holland. Tot 1991 was het een dorp en zelfstandige gemeente. Op 4 oktober 2019 had Koudekerk 4.105 inwoners op een oppervlakte van 1028 ha. Koudekerk is gelegen aan de noordzijde van de Oude Rijn.
Ten westen van Koudekerk ligt Leiderdorp en ten oosten het voormalige Oudshoorn(sinds 1918 met Aarlanderveen en Alphen opgenomen in de gemeente Alphen aan den Rijn).
Koudekerk aan den Rijn is een oud dorp met een geschiedenis die terug gaat tot de 12e eeuw (overigens staat vast dat er ook in de vroege middeleeuwen al bewoning en ontginning was). Volgens de historicus Oudaan zou de naam van het dorp te danken zijn aan een oud Germaans volk, de Chauken. Een andere uitleg is dat hier een kerk werd gesticht op een zeer koude plaats. Beide verklaringen berusten hoogstwaarschijnlijk op een fabeltje. Nieuwere inzichten stellen dat “koude” een middeleeuwse uitlating is voor “verlaten”. “Koudekerk” zou dan betekenen “plaats waar een verlaten kerkje was”. Helemaal niet zo vreemd als men bedenkt dat de Vikingen tijdens hun strooptochten verschillende keren vlak langs Koudekerk zijn gevaren. Waarschijnlijk legden ze zelfs wel aan, omdat eb en vloed in de Rijn, voor haar verzanding bij Katwijk in de 11e eeuw, tot Koudekerk merkbaar was. Opvallend is dat in Duitsland een plaats met de naam Kaldenkirchen bestaat, welke uit de dertiende eeuw dateert. De naam wordt in Duitsland verklaard door het feit dat de plaats haar naam ontleent aan haar toen nog niet ingewijde (=koude) dorpskerk. Ook in België en Frankrijk bestaan (c.q. bestonden) plaatsen met gelijksoortige namen; in België een inmiddels verdwenen plaats onder Heist en in Frankrijk thans bekend als Koudekerke-Dorp, dat ligt in de Franse Westhoek (ofwel Frans Vlaanderen), dat ooit behoorde tot de voormalige Habsburgse Nederlanden. In tegenstelling tot veel oude plaatsen die in het Hollandse laagland verder van de Oude Rijn afliggen had de graaf van Holland hier geen directe invloed op de ontginning. De toenmalige Koudekerkers hadden al een strook met een diepte van een paar honderd meter tot een kilometer noord vanaf de Rijnoever tot akkerland omgewerkt voordat de graaf zich met de ontginning ging bemoeien. De Koudekerkers kregen het privilege op eigen doft tot een diepte van ongeveer twee kilometer noord van de Rijn akkerland te creëren met als grens de aan te leggen Ruige-kade. Noord daarvan ging de door de graaf geleide ontginning van start. Bijzonder is dat diezelfde Ruige-kade altijd de grens is geweest van voorheen de heerlijkheid en later de gemeente Koudekerk. Koudekerk speelde ook een rol in de Hollandse politiek eind 14e eeuw. Immers Aleid van Poelgeest, minnares van Albrecht, graaf van Holland, én min of meer een Kabeljauw, kwam hiervandaan. Omdat ze een te groot “gezag” voerde aan het hof van de graaf in den Haag werd ze op een avond in 1392 samen met Willem Cuser, jachtmeester van de graaf, in de tuin van het grafelijk hof – dat is nu het Buitenhof – vermoord. Albrecht was niet blij en nam voortvarend wraak op de Hoeken.Tot 1 januari 1991 was Koudekerk aan den Rijn een zelfstandige gemeente, waarna het onderdeel werd van Rijneveld, wat tussen 1993 en 2013 Rijnwoude heette. Vanaf 1 januari 2014 valt Koudekerk onder de gemeente Alphen aan den Rijn.
Wapen Koudekerk aan den Rijn
Het wapen van Koudekerk aan den Rijn werd op 12 september 1940 bij besluit van de Hoge Raad van Adel aan de Zuid-Hollandse gemeente Koudekerk aan den Rijn verleend. De gemeente is op 1 januari 1991 opgegaan in de gemeente Rijnwoude (toen nog Rijneveld genaamd). Het wapen van Koudekerk aan den Rijn is daardoor komen te vervallen. Een adelaar uit het wapen kwam terug in het Wapen van Rijnwoude. Sinds 1 januari 2014 valt het gebied onder de gemeente Alphen aan den Rijn. In het wapen van Alphen aan den Rijn zijn geen elementen uit het wapen van Koudekerk aan den Rijn opgenomen.
“In azuur een gouden dwarsbalk, vergezeld van 3 zilveren adelaars, 2 van boven en 1 van onderen. Het schild gedekt met een gouden kroon van 3 bladeren en 2 paarlen.” De heraldische kleuren zijn azuur (blauw), goud (geel) en zilver (wit). Het schild is gedekt met een gravenkroon.
–
Uit:
Voorouders van mij uit Koudekerk:
- Jan Herpertsz van Foreest
Genoemd 1324, overleden in 1349. Ambachtsheer van de Rijnlandse ambachtsheerlijkheid Middelburg van Foreest, Nieuwkoop en Spoelwijk. Leenman van de “Baten” onder Koudekerk aan den Rijn. Jan van Foreest werd geboren als zoon van Herpert van Foreest (genoemd 1278 – overleden 1283). - Hage Verburg
Geboren 1747. Gedoopt op 17 september 1747 te Zegveld. Overleden 11 september 1817 te Koudekerk aan den Rijn.
Zoon van Goris Jansz Verburg en Claertje Joost van den Bergh.
Hij trouwde op 18 april 1779 te Koudekerk aan den Rijn met Neeltje van Leeuwen. Geboren 1759, gedoopt op 7 april 1759 te Alphen aan den Rijn. Overleden op 6 augustus 1802 te Koudekerk aan den Rijn. - Gerrit Roest
Geboren 1764 te Hazerswoude. Overleden 12 september 1748 te Koudekerk. Zoon van Claas Gerritsz Roest en Aaltje Vergunst.
Hij was gehuwd (ondertrouw 14 november 1788) met: - Gerritje van Vliet
Geboren circa 1761 te Alphen aan den Rijn, overleden 10 oktober 1834 te Koudekerk.
Zij was een dochter van Jan Sijmonsz van Vliet en Magteldje Pieters Hoogendoorn. - Hugo van Driel
Geboren ca. 1801, overleden 1862. Boerenwerkman te Koudekerk.
Zoon van Teunis van Driel en Cristina Bakker. Hij was gehuwd met Neeltje Roest. - Gerrit van Driel
Geboren 25 november 1824 te Koudekerk. Overleden 12 april 1900 te Hazerswoude. Bouwman te Hazerswoude. Zoon van Hugo van Driel en Neeltje Roest.
Hij huwde 1e op 7 april 1854 te Hazerswoude met Neeltje Wingelaar.
© 20 oktober 2017, laatst bijgewerkt op 28 juni 2023