Op 2e Paasdag 17 april 2017 bezochten wij Kasteel Montfoort

Kasteel Montfoort in het Utrechtse Montfoort, werd in 1163 door bisschop Godfried van Rhenen gebouwd ter verdediging van het Sticht tegen het graafschap Holland. Alleen een deel van de voorburcht staat er nog.
De naam van het kasteel Montfoort is waarschijnlijk afgeleid van “Mons Fortis”, dat sterke berg of burcht betekent.

Prent van Kasteel Montfoort uit “Merkwaardige Kasteelen in Nederland”  (1884)

Het kasteel is in het rampjaar 1672 door binnengevallen Fransen troepen van Lodewijk XIV opgeblazen en niet meer opgebouwd. Wat overgebleven is, is de fraaie toegangspoort met twee zware ronde torens. Deze geeft toegang tot het binnenplein van de ommuurde voorburcht. Het eigenlijke kasteelterrein bevindt zich onder de provinciale weg.

–

  

–

Kasteel Montfoort werd vermoedelijk gebouwd tussen 1156 en 1178 als sterkte of burcht om de expansiedrift van het graafschap Holland tegen te gaan. De bisschop van Utrecht, Godfried van Rhenen, benoemde toen een persoon uit zijn ministerialiteit of een leenman om kastelein te worden van de sterkte om er op toe te zien dat de veiligheid in het zuiden van het Sticht Utrecht gewaarborgd bleef. In een eeuw tijd waren er vier generaties kasteleinen. De laatste was Willem Everhard van Montfoort die een dochter genaamd Odila had. Zij huwde met Roelof de Rover, afkomstig van het geslacht De Rover. Hun zoon Hendrik de Rover, werd de eerste burggraaf van Montfoort. Dit geslacht wist meer roem te vergaren en bracht tien burggraven voort.

Vanaf dat moment noemde dit geslacht zich Van Montfoort, maar de burggraven gingen ook behoren tot de tegenstanders van de bisschoppen. Kort voor 1300 hielp Zweder van Montfoort de stad Utrecht de bisschop gevangen te nemen.
In 1301 vochten de van Montfoorts tegen zijn opvolger in de slag bij Hogewoert waar de bisschop sneuvelde.

–

In 1353 kreeg Zweder II van Montfoort het weer aan de stok met een bisschop, die vervolgens zijn kasteel innam en hem dwong de hoge heerlijkheid terug te geven. Bij een opvolgingstwist van de bisschop steunden de van Montfoorts de juiste partij, waardoor ze in 1430 de hoge heerlijkheid weer terugkregen. Keizer Karel V kocht uiteindelijk het bezit in 1545 van de laatste van Montfoort, een zekere Jan de Roover, die in 1580 stierf. Montfoort komt in bezit van de familie De Merode. Ferdinand Philips van Merode verkocht Montfoort in 1648 aan de Staten van Utrecht.De Staten gaven het kasteel in 1688 voor lange tijd in bruikleen gegeven aan de stad Montfoort. De stad verpachtte het geheel aan haar burgemeesters. In 1833 werd in het kasteel een kostschool gevestigd. In 1859 werd de Dienst der Domeinen eigenaar van het terrein en kwam er een gevangenis voor meisjes onder de zestien. Ook kwam er een opvoedingsgesticht voor meisjes die lichte delicten hadden begaan; de splitsing in een Tuchtschool (als opvolger van de gevangenis) en een Rijksopvoedingsgesticht werd echter pas rond de eeuwwisseling verder doorgevoerd. De Tuchtschool werd opgeheven in 1968, waarna de gemeente Montfoort in 1974 het terrein overnam van de Dienst der Domeinen. Na restauratie van de overblijfselen (1984) bouwde de gemeente een nieuw stadskantoor op het vrijgemaakte kasteelterrein (geopend in 1990, een jaar na de gemeentelijke herindeling die het oude stadhuis te klein maakte) terwijl in het oude poortgebouw sinds 2008 een restaurant annex zalencentrum is.

–

Rond het kasteel ontstond een nederzetting, die in 1329 stadsrechten kreeg. De stad Montfoort werd ommuurd en er werd een gracht aangelegd. In de stadsmuur van Montfoort bevonden zich 26 verdedigingstorens en een bolwerk waarop de molen stond. De stad was toegankelijk via de Heeswijkerpoort, de Willeskopperpoort, de IJsselpoort en de Waterpoort.

–

Zie ook:

Heren van Montfoort

Terug naar:

Kastelen