Hillegersberg in 1867, door J. Kuyper. 2200 inwoners.

Hillegersberg is een voormalig dorp en thans een wijk in het Rotterdamse stadsdeel Hillegersberg-Schiebroek. Hillegersberg was een zelfstandige gemeente totdat ze op 1 augustus 1941, net als Overschie en Schiebroek, bij de gemeente Rotterdam werd gevoegd.

Kasteel van Hillegersberg, met op de achtergrond de Hillegondakerk.

Ruïne Kasteel van Hillegersberg

Het Huis ten Berghe (ook bekend als kasteel van Hillegersberg) is een ruïne van een 13e-eeuwse kasteelwoontoren. Het is gelegen midden op het tegenwoordige kerkhof van de Hillegondakerk (Kerkstraat 43 in Rotterdam-Hillegersberg). Het kasteel is waarschijnlijk in de 13e eeuw gebouwd op een zandlaag, waarna een heuvel werd opgeworpen. De woontoren had een afmeting van 10 bij 10 meter. Het kasteel is mogelijk gesticht door Willem II van Holland.
In 1426 werd het kasteel verwoest door de troepen van Jacoba van Beieren. Het bouwwerk is in september 1973 aangewezen als rijksmonument.

Ook in lijsten van parochies waar ca. 1270 tienden werden geheven om de kruistochten te financieren wordt onder andere Hildeghersbergh genoemd. In 1343 was Heer Kerstant van den Berge eigenaar van de kerk en de burcht. Naar verluidt is Willem van Hildegaersberch hier geboren. W. van Hildegaersberch (ca. 1350 – ca. 1408) geldt als de eerste middeleeuwse ‘sprookspreker’ van Nederland. Graaf Willem VI krijgt in 1409 een boek aangeboden met “vele scone sproke die Willem van Hillegaersberge gemaakt hadde”.

In 1426 werden kerk en kasteel door de legers van Jacoba van Beieren verwoest, tijdens de Hoekse en Kabeljauwse twisten. De restanten van de donjon liggen naast de Hillegondakerk in een hoek van het kerkhof, die in zijn tegenwoordige vorm uit circa 1500 dateert. Bij de herbouw is gebruikgemaakt van de gedeeltelijk gespaarde oude toren. In 1811 scheidde Bergschenhoek zich af van Hillegersberg.

De laatste burgemeester van Hillegersberg was Frederik Hendrik van Kempen(1879-1966). Naar hem is net voor de annexatie door Rotterdam in 1941 een straat in Hillegersberg vernoemd. Evenals naar Adrianus Johannes Breedveld (1873-1962), hij was al vanaf 1918 gemeenteraadslid en was wethouder van 1919-1931, Maarten Dijkshoorn (1848-1930) die van 1887-1927 gemeenteraadslid van Hillegersberg was geweest en eveneens wethouder was, en Johannes van Ballegooij (1889-1970), van 1925 tot aan het eind in 1941 gemeentesecretaris van Hillegersberg.

Het (laatste) raadhuis van Hillegersberg is de villa Buitenlust aan de C.N.A. Looslaan 1. Deze villa is in 1884 gebouwd in de stijl van de neorenaissance door architect J.J. van Waning (1830-1917), in opdracht van de familie De Kat. In de loop van de tijd heeft de villa meer gebruikers en functies gehad. Het huidige pand, tot een recente renovatie nog twee decennia kantoor van de Rotterdamse deelgemeente Hillegersberg-Schiebroek, was ook het raadhuis van de nog zelfstandige gemeente Hillegersberg tussen 1921 en 1941. Sedert 2014 is een kinderopvang gehuisvest in de villa.