Wijngaerden en Ruygbroek

Wijngaarden was een voormalige gemeente en een voormalige heerlijkheid en is een Nederlands dorp in de provincie Zuid-Holland dat thans tot de gemeente Graafstroom behoort. Dit langgerekte, landelijke dorp ligt vlak bij Sliedrecht, heeft een oppervlakte van 638 hectare en telde per 1 juli 2012 246 woningen en 732 inwoners.

Van 1817 tot 1986 was Wijngaarden een zelfstandige gemeente. Daarna ging het op in de gemeente Graafstroom.

Wijngaarden is het laagstgelegen dorp in de Alblasserwaard. Tijdens de watersnood van 1953 kwam het dorp onder water te staan. Er is een watersteen in een gevel van een huis in de Dorpsstraat geplaatst als aandenken.

Wijngaarden vormde met Ruigbroek (ook Ruygbroek, Ruijgbroek, Ruybroek of Ruijbroek), al voor 1283 een zogenaamde heerlijkheid. In het jaar 1283 verklaart Graaf Floris V van Holland in een open brief dat Wijngaarden en Ruijbroek een oude en vrije heerlijkheid is en moest blijven. Alle personen uit het land en de steden van de Graaf die een misdaad begaan hadden, mochten zich vrijelijk in Wijngaarden ophouden, tenzij men verraad aan of moord had gepleegd aan de Graaf of zijn kinderen. De ingezetenen van de heerlijkheid waren vrij van alle schattingen van dienst van de zg. heerevaart en klokkeslag.

De heerlijkheid is onder meer in het bezit geweest van de heren van Brederode. In 1421 koopt Arend van Gent de heerlijkheid. In 1432 verkoopt hij de heerlijkheid aan Godschalk Oem, Raad- en rentmeestergeneraal van Holland, Zeeland en Friesland. Hij was een zoon van Tieleman Godschalksz Oem en Margaretha Jansdr van Slingelandt. Godschalk Oem liet zich vanaf die tijd Oem van Wijngaarden noemen. 
In later tijd was de patriottenleider Cornelis Johan de Lange vrijheer van Wijngaerden en Ruygbroek. Hij erfde de hoogheerlijkheden van Wijngaerden en Ruygbroek (gelegen in de Alblasserwaard) van zijn vader, die deze rechten in 1775 had gekocht. Hij stond bekend als De Lange van Wijngaerden. 
In 1860 koopt J.Vroege de heerlijkheid en wordt heer van Wijngaarden. In 1932 erft de heer A.M.Lels uit Rotterdam de titel en is sindsdien heer van Wijngaarden.

Wijngaarden rond 1870 door J. Kuijper. 325 inwoners

De naam Ruijbroek, het oostelijke gedeelte van Wijngaarden,komt langzaam aan te vervallen. Hij is genoemd naar de polder Ruijbroek, op oude landkaarten wordt het oostelijke gedeelte van Wijngaarden, wat nu Oosteinde genoemd wordt, Ruijbroeksdedijk genoemd. Aan het Oosteinde van Wijngaarden in het zogenaamde Kraaienbos bevindt zich het Galgenveld, een driehoekig stuk land. Hier werden vroeger de misdadigers opgehangen. In de Alblasserwaard is het Galgenveld van Wijngaarden het enige bekende.
–
Een oudheidskamer is gevestigd in de voormalige raadkamer van Wijngaarden en wordt beheerd door de Historische Vereniging Binnenwaard. Er worden oude gebruiksvoorwerpen, gereedschappen, kleding en speelgoed bewaard.–
–

Het wapen van Wijngaarden werd op 24 december 1817 aan de Zuid-Hollandse gemeente Wijngaarden toegekend. De gemeente is op 1 januari 1986 opgegaan in de gemeente Graafstroom. Het wapen van Wijngaarden is daardoor komen te vervallen. In het wapen van Graafstroom zijn geen elementen uit het wapen van Wijngaarden overgenomen. Sinds 1 januari 2013 valt het gebied onder de gemeente Graafstroom. In het wapen van Molenwaard zijn geen elementen uit het wapen van Wijngaarden opgenomen.

De blazoenering van het wapen luidde als volgt:
“Van zilver beladen met een fasce van keel waarop een halve klimmende leeuw van goud, de fasce vergezeld en chef van 9 zooden, staande 5 en 4, en en pointe van 6 zooden, 3, 2 en 1, alles van sijnople.”Het zilverkleurige schild is gedeeld door een rode balk met daarin een halve gele klimmende leeuw. In het bovenste deel staan negen groene graszoden in twee rijen van 5 resp. 4 boven elkaar. In het onderste deel staan nog eens zes groene turven in rijen van 3, 2 en 1. De heraldische kleuren zijn zilver (wit), sinopel (groen), keel (rood) en goud (geel).
Het wapen is afgeleid van het wapen van het geslacht Oem van Wijngaarden en dateert van 1515 of eerder. Vanaf de zeventiende eeuw werd het als heerlijkheidswapen gevoerd voor Wijngaarden, Barendrecht en Bleskensgraaf.
Een sage vertelt over het wapen: “De leeuw is de Hollandse leeuw die als gunst is verleend nadat de list van de familie, het leggen van graszoden over valkuilen, de vijandelijke legers tot staan had gebracht.”
–
Bronnen:
Wikipedia – Wijngaarden
Binnenwaard – Wijngaarden

 

Terug naar:

Heerlijkheden

  facebook        

© 8 maart 2018