Atlas Maior van Blaeu

 

Atlas Maior      Afbeelding: GIM International

Atlas Maior (Nederlands Grooten atlas, volledige titel ”Atlas Maior, sive Cosmographia Blaviana, qua solum, salum, coelum, accuratissime describuntur) is een omvangrijk samengestelde meerdelige wereldatlas uit 1662 van de hand van Willem Blaeu, samengesteld door zijn zoon Joan Blaeu.

Atlas Maior werd uitgegeven in elf delen op folioformaat (52,7 cm – 32,1 cm) in Latijn, en bevatte 594 kaarten, 21 titelplaten met diverse afbeeldingen en ruim drieduizend pagina’s gedrukte tekst met beschrijvingen van gebiedsdelen. Na de Latijnse versie werd een Nederlands- en een Franstalige uitgave uitgebracht als Le grand atlas ou Cosmographie blaviane, en laquelle est exactement descritte la terre, la mer et le ciel. De Nederlandstalige versie kreeg als titel Grooten atlas, oft wereltbeschryving, in welcke ’t aertryck, de zee en hemel, wordt vertoont en beschreven. 

Belgica Foederata (collectie Ooms)

De atlassen werden gedrukt in de drukkerij van Blaeu aan de Bloemgracht in Amsterdam. Van iedere taalversie zijn er tussen de 200 en 650 exemplaren gedrukt, die verkocht werden voor 350 gulden voor een niet-ingekleurde en 450 gulden voor een gekleurde versie. Daarmee was de atlas het duurste boek uit de 17e eeuw.

De atlas bouwde voort op onder meer Atlas Novus die door Blaeu in 1635 werd uitgegeven in twee delen.
De atlas is opgenomen in de Atlas van Loon in bezit van het Scheepvaartmuseum. De atlas is ook gebruikt als onderdeel van de Atlas Blaeu – Van der Hem, in het bezit van de Nationale Bibliotheek van Wenen, opgenomen in de werelderfgoedlijst voor documenten.
Een uitzonderlijk goed bewaarde eerste editie van de ‘ Atlas Maior ‘ van de wereldberoemde 17e-eeuwse Nederlandse cartograaf Joan Blaeu werd in 2018 op een veiling in Brussel, België, verkocht voor € 600.000.

Willem Jansz Blaeu (1571-1638)          Afbeelding: Wikipedia

Willem Jansz. Blaeu
Geboren in 1571, overleden te Amsterdam in 1638.
Hij was een Nederlandse cartograaf en globemaker. De naam Blaeu (in het Latijn: Caesius) is hij pas na 1620 min of meer officieel gaan voeren.
Willem Jansz. werd geboren als de zoon van een welvarende, doopsgezinde haringkoopman. Hij werkte eerst als timmerman en klerk bij Cornelis Hooft en bij een van de burgemeesters van Amsterdam die getrouwd was met Anna, een nicht van Willem. Willem had echter meer interesse voor de wetenschap en in de winter van 1595 trok hij voor een half jaar naar het Deense eiland Ven. Daar ging hij in de leer bij de Deense astronoom Tycho Brahe, van wie hij instrumenten en globes leerde maken.
Terug in Nederland vestigde hij zich eerst in Alkmaar en trouwde met Maertgen Cornelisd. Ook zijn zoon Joan werd daar geboren. Rond 1598/99 verhuisde hij naar de Korte Nieuwedijk in Amsterdam.

Verenigde Nederlanden      Afbeelding: Wikipedia 

Op 5 november 1599 kocht Willem een stuk grond op de Lastage. Vanuit zijn huis had hij iedere dag uitzicht op de schepen en de haven. Hij legde zich toe op het maken en verkopen van globes, in diameter variërend van 10 tot 68 cm en astronomische & nautische instrumenten. Informatie die van belang was voor het maken van de later uit te geven (zee)kaarten werd aangeleverd door zeelieden als Frederik Houtman en Pieter Keyser.
Er verschenen, in navolging van de publicaties van Waghenaer en Willem Barentsz ook zeemansgidsen. Vanaf 1608 begon de uitgave van Het Licht Der Zeevaart met 115 pagina’s tekst en 19 kaarten. In de loop der jaren werd dit werk uitgebreid, verbeterd en vertaald in het Frans en Engels. In 1623 verscheen Zeespiegel, inhoudende een korte Onderwijsinghe inde Konst der Zeevaert, &c.. Dit werk bestond in eerste instantie uit drie delen en bevatte 111 kaarten, in 1638 werd het uitgebreid met het vierde deel over de Middellandsche Schipvaert.

 

Joan Blaeu (1598/99-1673)  Afbeelding: Wikipedia

Dr Jan (Joan) Willemsz Blaeu
Geboren te Amsterdam in 1598/99,  aldaar op  21 december 1673.

Hij was een Nederlandse drukker en uitgever, cartograaf en uitgever van vermaarde atlassen.

Joan Blaeu werd rond 1599 geboren als zoon van Willem Blaeu en Maritgen, dochter van Cornelis uit Uitgeest.
Over de opleiding van Joan Blaeu is niet veel meer bekend dan dat hij in Leiden studeerde en in 1620 tot doctor in de rechten promoveerde. In 1623 stond hij ingeschreven aan de Universiteit van Padua. Joan trouwde met Geertruid Vermeulen. Zij kregen zes kinderen.

 

 Binnenstad van Gouda (1650)                                        Afbeelding: Wikipedia

Na de dood van Willem Jansz. Blaeu in 1638 zetten Joan en zijn broer Cornelis de zaak voort. Toen Cornelis in 1642 overleed ging Joan alleen verder. In 1651 werd hij lid van de vroedschap van Amsterdam en later benoemd tot schepen. Joan werd in 1658 benoemd tot examinator voor de stuurlieden van de VOC. In 1672 verloor Blaeu zijn zetel in de vroedschap aan een prinsgezinde. Blaeu overleed op 28 december 1673 en werd begraven in de Westerkerk te Amsterdam.

De in 1662 uitgegeven Atlas Maior, met zeshonderd kaarten, was een van de duurste cartografische uitgaven van de 17e eeuw. Vanaf 1662 verschenen de stedenatlassen van Italië. In 1667 kreeg de firma bezoek van Cosimo III de’ Medici, die zich ieder boek over Oost-Indië had laten toesturen en urenlang in de winkel verbleef. Pieter Blaeu, die goed Italiaans sprak, gaf zijn hoge gast een rondleiding door de stad.

Links naar complete atlassen

Terug naar:

Geschiedenis & Genealogie

  facebook        

© 11 december 2020, laatst bijgewerkt op 13 juli 2022