Heren van Cranendonck

Wapen Cranendonck

Wapen Cranendonck

 

Kasteel Cranendonck was een kasteel nabij Soerendonk in de Nederlandse provincie Noord-Brabant. Het zogenaamde ‘kasteeltje’, een eind 19de eeuw gebouwde villa, is gelegen aan Cranendonck 1 te Maarheeze.

Maarheeze wordt het eerst genoemd in 1223, wanneer het tot deze parochie horende gebied Hugten door Dirk van Altena in leen wordt gegeven aan de Heer van Heeze. Het gebied werd na Dirks kinderloze dood in 1242 geërfd door diens neef Engelbert van Horne. Vermoedelijk was hij het die tussen Maarheeze en Soerendonk een kasteel liet bouwen. Geïnspireerd op de natuurlijke omstandigheden ter plaatse waar migrerende kraanvogels graag neerstreken (kraan: kraanvogel, donk: hoogte, heuvel in waterrijke omgeving), werd het kasteel Cranendonk genoemd; wellicht droeg het gebied zelf die naam al eerder. In 1421 waren Maarheeze, Soerendonk, Gastel en Budel reeds verenigd in twee schepenbanken, die verantwoordelijk waren voor zowel het bestuur als de rechtspraak.

De zoon van Engelbert van Horne, Willem I van Cranendonck, was de eerste die zich heer van ‘Cranendunc’ noemde. De Van Cranendonks waren ook heer van Eindhoven c.a. Dit geslacht Van Cranendonk, een zijtak dus van de Van Hornes, stierf in mannelijke lijn uit in het midden van de veertiende eeuw. Hierop volgden als bezitters van de heerlijkheid Cranendonck de geslachten Van Sevenborn, Van Milberg, Van Schoonvorst, Van Horne en Van Egmond.

kasteel cranendonck

Kasteel Cranendonck

In de loop der eeuwen komen de heerlijke rechten en het kasteel met het omliggende grondgebied door vererving of (ver)koop in het bezit van verschillende adellijke geslachten. Anna van Egmond, de eerste vrouw van Willem van Oranje, bracht bij huwelijk in 1551 Cranendonk aan de Oranjes, wat zo bleef tot het einde van het Ancien Régime. Nog steeds behoort Baron van Cranendonk tot een van de vele titels van Willem Alexander Koning der Nederlanden.

De heren van Cranendonk uit de geslachten Van Horne, Van Egmond en Oranje hadden hun voornaamste bezittingen en belangen elders en verbleven daarom zelden of nooit op kasteel Cranendonk. Als plaatsvervanger van de heer werd voor Eindhoven en Cranendonk een drost of drossaard aangesteld. Hij verbleef wel op het kasteel, totdat dit in 1673 door de Fransen werd verwoest.

Wat bleef was een ruïne welke steeds verder verviel. Het landgoed bleef in bezit van de Oranjes totdat omstreeks 1798 het feodale systeem werd afgeschaft. In 1814, toen het Koninkrijk der Nederlanden tot stand kwam, werd het koninklijk bezit om in 1820 aan particulieren te worden verkocht.

In 1899 werd de boerderij die bij het kasteel hoorde afgebroken. Daarvoor in de plaats kwam een villa. Dit was de grondslag voor het huidige kasteelachtige gebouwtje, dat begin 20e eeuw van een torentje werd voorzien.

Vervolg van Heren van Horne.

 

8. Willem I van Cranendonck
Geboren voor 1243, overleden tussen 14 november 1282 en 22 mei 1289. Zoon van Engelbert van Horne (Zie Heren van Horne nr. 7) en Ermegard van Mierlo.
Hij was de eerste die zich heer van Cranendonck noemde. Ook was hij heer van Eindhoven. Hij gebruikte het wapen van Horne.
Willem was vermoedelijk getrouwd met Katharina van Kessel (geboren 1245 – overleden 1306), dochter van Willem van Kessel (Zie Graven van Kessel nr. 5) en van een dochter van Walram III van Limburg (Zie Graven van Limburg nr. 7).
Kinderen:

  • Irmgard van Cranendonck  1265-1317
  • Willem II van Cranendonck (Volgt 9)
Uit: Wikipedia – Willem I van Cranendonck

 

9. Willem II van Cranendonck (geboren ca. 1275 – overleden vóór 1321)
Hij was de zoon van Willem I van Cranendonck en Katharina van Kessel (ca. 1245 – na 1306).
Willem was heer van Cranendonck en Eindhoven van omstreeks 1285 tot zijn dood. Tevens was hij heer van Maarheeze.
Hij gebruikte het wapen van het huis Horne. Op 10 januari 1314 droeg hij de hoge rechtspraak en het brouwambt van Swalmen over aan Reinoud I van Gelre, nadat zijn leenman Seger van Swalmen deze rechten aan Reinoud had verkocht.
Willem II was gehuwd met Elisabeth van Steyn (ca. 1290 – na 1323),  dochter van Arnold III van Stein (Zie Heren van Steyn nr. 3) en Maria van Valkenburg (Zie Heren van Valkenburg nr. 7).
Zonen:

  • Willem
  • Arnout
  • Dirk van Cranendonck (Volgt 10)
Uit: Wikipedia – Willem II van Cranendonck

 

10. Dirk van Cranendonck
Geboren ca. 1305, overleden vóór 20 juli 1343. Hij was een zoon van Willem II van Cranendonck en Elisabeth van Steyn.
Hoewel er onduidelijkheid hieromtrent bestaat wordt aangenomen dat hij het was die Willem II opvolgde als heer van Cranendonck en Eindhoven, omdat van zijn broer Willem bekend is dat die al als jonge man is gestorven. Dirk zou eerst pastoor te Binderveld zijn geweest maar, om zijn geslacht voor uitsterven te behoeden, trouwde hij met Aleid van Horne, dochter van Willem IV van Horne (Zie Heren van Horne nr 9). Hier was dispensatie voor nodig wegens hun nauwe verwantschap. Het huwelijk bleef echter kinderloos.
Na het overlijden van Dirk gingen de heerlijkheden Cranendonck en Eindhoven over op de geslachten Van Sevenborn, Van Milberg, Van Schoonvorst, Van Horne en Van Egmont om vervolgens aan het huis van Oranje te komen.
Wel had hij een bastaardzoon verwekt bij Isolde van Emmichoven, een dochter van Roelof van Emmichoven (Zie Heren van Emmikhoven nr. 2b), een leenman uit het Land van Altena waar de families Cranendonck en Horne grote belangen hadden.
Bastaardzoon:

  • Roelof van Cranendonck van Emmichoven (Volgt 11)
Uit: Wikipedia – Dirk van Cranendonck

 

Cranendonck2

Wapen Cranendonck

11. Roelof van Cranendonck van Emmichoven (geboren ca. 1340 – overleden ca. 1388 Maarheeze), bastaardzoon van Dirk van Cranendonck en Isolde van Emmichoven.
Hij was vanaf 1368 pastoor van Maarheeze. In 1386 noemde hij zich raadsheer van de heren van Horne, Altena en Kurtersum (Kortessem?). Roelof had ten minste drie zonen, vermoedelijk bij drie verschillende vrouwen. Zijn zoon Edmond was vermoedelijk in 1455 commandeur van de Maltezer Orde. Pastoor Roelof voerde een wapen dat een combinatie was van dat van Horne (drie hoorns) en van Altena (twee zalmen). Zijn zoon  Jan en zijn nakomelingen zijn dat wapen blijven gebruiken. Zij werden boer in de omgeving van Ridderkerk en Dordrecht, en de naam Cranendonck komt nog steeds in die streek voor.
Zonen:

  • Edmond Cranendonck
  • Jan Roelofsz Cranendonck(Volgt Genealogie Cranendonck nr. 2)
  • Willem Cranendonck (geboren ca. 1380)
Uit: Wikipedia – Dirk van Cranendonck
Genealogische Bronnen – JohnOoms.nl

 

Zie ook:
Parenteel Willem I van Cranendonck – JohnOoms.nl

Terug naar:

Heren en Vrouwen van…

 

 

 facebook

 

johnooms-nl

31 januari 2016, laatst bijgewerkt op  26 december 2022