Koningen, Hertogen en Graven van Friesland

In de tweede helft van de 7e eeuw bewoonden de Friezen het kustgebied van het Zwin bij Brugge in het huidige België tot aan de Wezer in Duitsland. Na de Grote Volksverhuizing was hier een heidens koninkrijk ontstaan, dat omstreeks het jaar 650 te maken kreeg met de Frankische expansie vanuit het zuiden. Dit resulteerde in de Fries-Frankische oorlogen en uiteindelijk de kerstening van de heidense Friezen door vooral Frankische en Anglosaksische missionarissen.
Van de koningen/hertogen/graven is niet altijd even duidelijk of de opvolger ook een zoon was.
Ook is niet altijd even duidelijk of het om een koning, hertog of graaf ging. Er waren vaak meerdere heersers tegelijk in het Friese gebied.
Al met al veel onduidelijkheid.
Er zijn veel theorieën over de Friese vorsten. Onderaan staan verschillende links over de Friezen.
U kan de theorieën dus lezen en oordeel zelf.
Hieronder volgt een overzicht van verschillende Friese koningen, hertogen en graven.

 

1. Audulf (geboren ca. 560 – overleden 627)
Hij was een Friese koning in de tijd van de Grote volksverhuizing.
Koning Audulf had omstreeks 600 zijn machtsbasis vermoedelijk in Westergo. Audulf is alleen bekend door de munten die gedurende zijn heerschappij werden geslagen. Deze munten worden gedateerd tussen circa 600 en 630. De inscriptie Victoria op de gevonden munten zou erop kunnen duiden dat onder zijn heerschappij de Friezen succesvol zijn geweest in de strijd tegen de Franken.

Uit: Wikipedia -Audulf

 

2. Arigis van Friesland (geboren ca. 590 – overleden 656)
Koning der Friezen. Mogelijk een zoon van Audulf van Friesland.
Hij huwde een onbekende vrouw.

 

3. Aldgisl (geboren ca. 623 – overleden 680 )
Koning Aldgisl regeerde over het centraal rivierengebied in de huidige provincies Holland en Utrecht. Hij zetelde waarschijnlijk in Dorestad of Utrecht en volgens sommige historici liep zijn rijk van de Zwin (bij Brugge) tot en met de Wezer. Onder zijn bewind kregen de Friezen het opnieuw aan de stok met de Frankische hofmeier Ebroin. Daarbij was de beheersing van de oude Romeinse grensversterkingen de inzet van de vijandigheden. Aldgisl hield met zijn legermacht de Franken op een afstand. In de winter van 678 ontving Aldgisl de Engelse bisschop van York Wilfrid in Utrecht en gaf deze een goed onderkomen. Ongeveer 680 stierf deze koning en werd hij opgevolgd door zijn mogelijke zoon:

• Radboud (Volgt 4).

Uit: Wikipedia – Aldgisl

 

 

4. Radboud (geboren ca. 670 – overleden 719)
Hij was de opvolger van Aldgisl, hoewel in latere kronieken wordt beweerd dat hij een zoon van Aldgisl was is hiervan geen bewijs gevonden in het bronmateriaal uit die tijd.
Onder koning Radboud, waarvan het aannemelijk wordt geacht dat hij koning was van geheel Frisia, van Zwin tot Wezer, hadden de Friezen vooral te maken met hofmeier Pepijn II, de nieuwe sterke man in het Merovingische rijk. In 690 verloor Radboud de slag bij Dorestad en kwam het gebied ten zuiden van de Oude Rijn in Frankische handen. De Franken sloten een verdrag met de Friezen en bezegelden dit met een huwelijk tussen Théodesinda, de dochter van Radboud en een zoon van Pepijn, Grimoald II. Na de dood van Pepijn in 714 keerde de situatie ten gunste van de Friezen. Radbod ging op oorlogspad en slaagde erin de verloren gebieden weer terug te veroveren. In 716 versloeg hij met zijn leger hofmeier Karel Martel in de Slag bij Keulen. Na de dood van Radboud raakte zijn opvolger de macht kwijt ten westen van het Vlie.
Mogelijke kinderen:

•  Poppo, koning/hertog van Friesland  674 – 736 (Volgt 5a)
• Aldgillus II van Friesland  675 – ….
• Bolsuina van Friesland  ± 680 – ….
• Théodesinde van Friesland  ± 685 – …., gehuwd met Grimoald II der Franken.
• Melgerus van Friesland  ± 685 – ….
• Othilda van Friesland  ± 690 – ….
• Adgilde I, hertog van Friesland  ± 695 – …. (Volgt 5b)
• Heila van Friesland  ± 700 – 757
• Meili van Friesland  ± 700 –

Uit:
Wikipedia – Radboud
Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 16 (1874)–A.J. van der Aa: RADBOUD I, koning van Friesland

 

5a. Poppo van Friesland
Geboren in 674, overleden in 736. Koning/Hertog van Friesland. Mogelijke zoon van Koning Radboud van Friesland.
Het Friese Rijk heeft ten tijde van koning Radboud zijn grootste uitbreiding bereikt. Die gebiedsuitbreiding was ten koste gegaan van het Frankische Rijk. Door hofmeier Karel Martel werd aan die situatie een eind gemaakt door kort na de dood van Radboud een deel van de Friezen te onderwerpen. Tijdstip en plaats van een beslissende zee- of veldslag worden niet opgegeven, maar vanaf 720 was het Friese gebied ten westen van de Vlie (Zeeland, Holland en Utrecht) in Frankische handen. Het ontbreken van een geschikte opvolgingskandidaat heeft de Friezen bij dit verlies parten gespeeld. Er zijn aanwijzingen dat de plaatselijke elite betrokken is geweest bij de machtsovername door de Franken. Vermoedelijk kozen zij de kant van de Franken en hebben zij Poppo niet gesteund als opvolger van Radboud. Aangenomen wordt dat Poppo na de nederlaag tegen de Franken een verdrag met Karel Martel heeft gesloten.
Onder Poppo hebben de Friezen tussen Vlie en Lauwers nog een korte periode vrede gekend met de Franken. Aan die toestand kwam een einde toen Karel Martel de Friezen in 733 opnieuw aanviel. Met een vloot stak hij over naar het huidige Friesland en sloeg hun terug naar Oostergo. Het jaar daarop (734) keerde hij terug en versloeg het Friese leger geleid door Poppo in de Slag aan de Boorne, waarbij de Friese koning sneuvelde.
Mogelijke zoon van Poppo:

• Radboud II van Friesland  …. – 754 (Volgt 6a)

Uit: Wikipedia – Poppo van de Friezen

 

5b. Adgilde I van Friesland 
Hertog van Friesland. Mogelijk een zoon van Koning Radboud van Friesland.
Geboren omstreeks 695.
Mogelijke kinderen:

• Adgilde II van Friesland, Koning der Friezen  ± 735 – 791 (Volgt 6b)
• Radbodi, Hertog van Friesland  ± 738 – ….
• Dirk van Rijnland, Graaf in Friesland  ± 740 – 793 (Volgt 6c)

 

6a. Radboud II van Friesland
Overleden in 754. Graaf in Friesland. Mogelijk een zoon van Poppo van Friesland.
Hij was gehuwd met N.N. van Denenmarken.
Zoon:

• Poppon – Aldegisel van Friesland  700-734 (Volgt 7a)

 

6b. Adgilde II van Friesland
Koning der Friezen.  Geboren omstreeks 735, overleden in 791.
Mogelijk een zoon van Adgilde I van Friesland.
Mogelijke zoon:

• Radboldus I Heer van Egmond (laatste koning der Friezen) (Volgt Heren van Egmont nr. 1)

 

6c. Dirk van Rijnland
Graaf in Friesland. Geboren rond  740, overleden in 793. Mogelijke zoon van Adgilde I van Friesland.
Hij was gehuwd met Geva van Aquitanië. Dochter van Pepijn I van Aquitanië en Ingeltrud van Madrie.
Mogelijke zoon:

•  Gerulf I (Volgt 7b)

 

7a. Poppon – Aldegisel van Friesland
Geboren rond 700, overleden in 734. Graaf in Friesland. Mogelijk een zoon van Radboud II, graaf in Friesland.
Hij was gehuwd met een onbekende vrouw.
Mogelijke zoon:

• Radboud III van Friesland  ….  – 809  (Volgt 8a)

 

7b. Gerulf I (de Oudere)
Graaf in Friesland en Kennemerland. Overleden na 865.

Hij was de eerste graaf van Friesland met deze naam en een voorouder van de graven van Holland . Aanvankelijk onteigend omdat hij zich verzette tegen keizer Lodewijk de Vrome , kreeg Gerulf zijn land terug in 839.

Gerulf was mogelijk de zoon van graaf Dirk van Rijnland. In de tijd van keizer Lodewijk de Vrome was hij graaf van Friesland als vazal van Lodewijk , en reeve van de Friezen tussen Vlie en de rivier de Weser . Al in het begin van zijn regering had Lodewijk, in een daad van genade, aan de Friezen teruggegeven wat ze eerder hadden verloren in hun opstanden tegen zijn vader. Deze daad maakte de keizer populair onder de Friezen, maar verzwakte de positie van de graaf ten opzichte van de bevolking. Later veroorzaakte Lodewijk ‘zwakke beleid tegen de Noormannen nog meer ergernis in Friesland. In 826 stond hij een door de graaf van Friesland te beschermen deel van Friesland af aan de Deense pretendent Harald Klak . Harald kreeg het land Rüstringen op de linkeroever van de Weser om te schuilen voor vijandige aanvallen van zijn verwanten. Dit hinderde echter aanzienlijk de macht van de graven van Friesland. Aangenomen wordt dat Gerulf zich in die tijd bij de oppositie tegen de keizer voegde.

Een document van de keizer dat op 8 juli 839 in Kreuznach is opgesteld, bewijst dat er in Friesland een opstand tegen de keizer was. Tijdens het conflict tussen Louis en zijn zonen nam graaf Gerulf vermoedelijk actief deel aan de beweging tegen Louis, hij verloor op zijn minst zijn leengoederen en zijn eigen landgoederen werden geconfisqueerd. Op 8 mei 839, na de verzoening tussen Lodewijk en zijn zoon Lotharius , werden de privé-eigendommen van Gerulf aan hem teruggegeven. Het Kreuznach-document vermeldt bezittingen van Gerulf in en rond Leeuwarden en tussen Vlie en Lonbach.
Aangenomen wordt dat Gerulf familie was van de oprichters van Corvey Abbey . Bovendien is hij mogelijk getrouwd met een dochter van Wala of Corbie.
Mogelijke kinderen:

• Gerulf II (de Jonge) Graaf van West-Frisia  ± 825 – ± 896 (Volgt 8b)
• Gerhard Graaf van Friesland  ± 828-….
• Gunthard I van Friesland  ± 830-873
• Radboud van Neder-Friesland Graaf van Friesland  ± 831-874

Uit: Wikipedia – Gerulf I (de Oudere)

 

8a. Radboud III van Friesland
Overleden in 809. Graaf in Friesland. Mogelijke zoon van Poppon – Aldegisel van Friesland.
Hij was gehuwd met een onbekende vrouw.
Dochter:

• Sindacilla Odrade van Friesland (Volgt 9)
  760 – ± 840

 

8b. Gerulf  II (rond 825 – rond 896) was graaf van West-Frisia (comes Fresonum), vanaf ongeveer 885. Zijn naam wordt ook wel geschreven als Gerolf, soms met de toevoeging “van Holland” en soms met de toevoeging “van Kennemerland”, maar deze zijn beide van latere datum. Hij was mogelijk een zoon van Gerulf I. Nadat  Godfried de Noorman, een Deense roverhoofdman die vanaf 882 als hertog over Frisia heerste, vermoord werd, profiteerde Gerulf van deze situatie. Hij heeft onmiddellijk de grafelijke macht in West-Frisia (het huidige Holland) naar zich toe getrokken.
Na enkele jaren werd de situatie in West-Frisia geformaliseerd. Gerulf ontving op 4 augustus 889 van de Oost-Frankische koning Arnulf van Karinthië een aantal goederen in vol eigendom. Het betrof een gebied bij Noordwijk, tussen de monding van de Oude Rijn en Suithardeshaghe (vermoedelijk) bij Lisse, een aantal boerderijen en huizen in Teisterbant: Tiel, Aalburg en Asch, en in Noord-Holland: Bodokenlo (Boekel) en Hornum (Hoorn) en ten slotte een woning in Huui (Hoei in de Ardennen?). De schenking wordt vaak gezien als een beloning van de koning aan Gerulf voor diens hulp bij het uitschakelen van Godfried de Noorman.
Gerulf was gehuwd met een onbekende vrouw.
Kinderen van Gerulf:

• Dirk I volgde na de dood van zijn vader hem op in West-Frisia tussen Vlie en Maas. (Volgt Graven van Holland I nr. 1)
• Waldger erfde na de dood van zijn vader de gouwen Nifterlake, Lek en IJssel en Teisterbant. (Zie Graven van Teisterbant nr. 1)

Uit: Wikipedia – Gerulf

 

9. Sindacilla Odrade van Friesland (overleden 800).
Dochter van Radboud III van Friesland.
Zij was gehuwd met Wigebart, Hertog van Saksen (overleden na 825), zoon van Widukind van Saksen en de Deense prinses  Geva van Vestfold.
Kinderen:

• Bruno, hertog van Saksen (Volgt Duitse Koningen en Keizers nr. 3)
• Walpert, graaf van Ringelheim (Volgt Graven van Ringelheim nr. 3)
• Abbo van Saksen, graaf van Staden (Volgt Hertogen van Saksen nr. 3)

 

Bronvermeldingen:
Heren en Graven van Egmont
Vergeten Koningen van Friesland
Wikipedia – Magna Frisia
Wikipedia – Geschiedenis van Friesland
Wikipedia – Lijst van heersers van Friesland
Genealogische Bronnen – JohnOoms.nl

Link:
Een Stamboom in Been, Tentatieve Geslachtenlijst (Publicatie) – B.K.S Dijkstra (1991) – Genealogie De Bruijn in 4D

Literatuur:
De afstamming van de Hollandse graven – Dr. Kees Nieuwenhuijsen (De Nederlandsche Leeuw 126-2, 2009, p. 29 – 39)
Graven van Holland – D.E.H. Boer/E.H.P. Cordfunke (2010). Boek in bezit
De Friezen – De vroegste geschiedenis van het Nederlandse kustgebied – Luit van der Tuuk (Omniboek) Boek in bezit
Friese Vorsten – Prof. dr. Antoine T.J.M. Jacobs (Elikser 2020) Boek in bezit

– 

Terug naar:

Keizers, Koningen en Hertogen