De beginjaren van
Adriaen Adriaensz Oom

 

Overzicht van de jaren 1521, 1522, 1523, 1524 en belangrijkste samenvatting vanaf 1525 t/m 1529.

1521
januari

• 3 – Paus Leo X vaardigt de bul Decet Romanum Pontificem. Maarten Luther en zijn volgelingen worden tot ketter verklaart en geëxcommuniceerd.
• 28 januari-25 mei – Rijksdag van Worms. Tijdens deze Rijksdag verdedigt Maarten Luther zijn stellingen, en wordt hij omdat hij deze weigert te herroepen, in de Rijksban gedaan.

maart

• 21  – Maurits van Saksen geboren, keurvorst van Saksen. Hij was de vader van Anna van Saksen, de tweede echtgenote van Willem van Oranje en daarmee de grootvader en naamgever van prins Maurits van Oranje, stadhouder van Holland en Zeeland.

april

• 7 – Ferdinand Magellaan komt met drie schepen aan op Cebu en ontdekt daarmee de Filipijnen.
• 16-25 – Maarten Luther verschijnt voor de Rijksdag en verdedigt zijn geschriften.
• 23 – Slag bij Villalar: De opstandelingen in de Opstand van de comunidades worden verslagen door koning Karel I.
• 24 – In Salamanca worden de leiders van de Opstand van de Comunidades onthoofd.
• 26 – Jan van Horne (~60) overleden, Zuid-Nederlands edelman. Hij was heer van Baucigny en Lokeren. Hij was de zoon van Filips van Horne.
• 27 – Ferdinand Magellaan sneuvelt op het strand van Mactan in een conflict met de plaatselijke hoofdman Lapu-Lapu.

mei

• 6 – Luther komt aan bij de Wartburg in Eisenach, waar hij onder bescherming van de keurvorst van Saksen zich gedurende een jaar verschuilt, en het Nieuwe Testament in het Duits vertaalt.
• 26 – Edict van Worms: Maarten Luther wordt in de rijksban gedaan.
• 28 – Willem II van Croÿ (~62) overleden, Zuid-Nederlands staatsman. Hij was een van de belangrijkste adviseurs aan het hof van keizer Karel V en vervulde belangrijke ambten in diens Nederlandse regering.
• 31 – Begin van het Beleg van Tenochtitlan, de hoofdstad van de Azteken, door Hernan Cortés.
• 31 – Claudia van Chalon (~22) overleden, Frans edelvrouw. Zij was de vrouw van Hendrik III van Nassau met wie zij trouwde in 1515. Zij was de moeder van René van Chalon, heer van Breda, de eerste Nassau die zich prins van Oranje mocht noemen.

juni

• Italiaanse Oorlog: Keizer Karel V valt vanuit de Zuidelijke Nederlanden Frankrijk binnen, nadat hij een Franse aanval heeft afgeslagen, en slaat het beleg op voor Doornik.
• Juan Ponce de León doet een mislukte poging Florida te koloniseren.

augustus

• 13 – Cuauhtemoc, de laatste Azteekse hueyi tlahtoani, geeft zich over aan de Spanjaarden onder Hernán Cortés. Einde van het Aztekenrijk.
• 29 – Einde van het Beleg van Belgrado. De Ottomanen onder Süleyman I veroveren Belgrado, waarmee nu geheel Servië in Ottomaanse handen is.

oktober

• 25 – Toledo geeft zich over als laatste stad die nog in handen is van de Opstand van de comunidades.
• 29 – Jacob van Lalaing (~32) overleden, Zuid-Nederlands edelman. Hij was een vooraanstaand ridder van het Gulden Vlies.
  Hij was de oudste zoon van Willem van Lalaing en Jeanne de Crequy in het graafschap Henegouwen. In de entourage van hertog Filips de Goede was hij rond 1440 een van de vermaardste toernooiridders. Hij nam geregeld deel aan wapenpassen. Heel Europa reisde hij af op zoek naar tegenstanders, maar niemand kon hem verslaan. Lalaing sneuvelde tijdens de Gentse Opstand bij de beschieting van het Kasteel van Poeke.

november

• Keizer Karel V, Hendrik VIII en paus Leo X sluiten een verbond gericht tegen Frankrijk.

december

• 1 – Leo X (45) overleden, paus (1513-1521)
• 3 – Karel V verovert de stad Doornik op de Fransen.

zonder datum

• Begin van de Zweedse Onafhankelijkheidsoorlog tegen Christiaan II van Denemarken, geleid door Gustaaf Wasa.
• Het Vorstendom Rjazan houdt op te bestaan en wordt bij Moskovië gevoegd.
• Maarten Luther duikt onder in Eisenach en vertaalt het Nieuwe Testament in het Duits.
• De Onze-Lieve-Vrouwekathedraal in Antwerpen komt gereed.
• João Alvarees Fagundes sticht een kortbestaande kolonie op Cape Bretoneiland.
• De carolusgulden wordt in omloop gebracht.
• In Tlaxcala wordt de San Francisco ingewijd, de oudste kerk op het Amerikaanse vasteland.
• Francisco Gordillo landt op de kust van South Carolina.
• De Ajudabrug tussen Elvas (Portugal) en Olivenza (Spanje) wordt gebouwd.

 

datum onbekend

• Pieter van Foreest geboren , Noord-Nederlands arts. Hij was een van de belangrijkste medici van Nederland en stond ook bekend als de “Hollandse Hippocrates“.
• Frederik van Egmont (~81) overleden, Noord-Nederlands edelman. Hij was heer van IJsselstein, graaf van Buren en Leerdam en raadslid-kamerheer van Karel de Stoute en Maximiliaan I van Oostenrijk. Ook was hij heer van Cranendonck en Eindhoven. Zijn bijnaam was: Schele Gijs.

opvolging

• Friesland (stadhouder): Wilhelm van Roggendorf opgevolgd door Georg Schenck van Toutenburg
• Kleef – Johan II opgevolgd door zijn zoon Johan van Gulik en Berg
• Oostenrijk – koning Karel V opgevolgd door zijn broer Ferdinand I

1522

januari

• 9 – Adriaan Florenszoon Boeyens wordt tot paus gekozen. Als Adrianus VI was hij de laatste niet-Italiaanse paus tot de verkiezing van de Pool Karol Józef Wojtyla in 1978 en geldt als de enige Nederlandse paus in de geschiedenis.

februari

• 3 – De laatste opstandelingen in de Opstand van de comunidades worden verslagen.
• 7 – verdrag van Brussel: Karel V draagt zijn Oostenrijkse bezittingen over aan zijn jongere broer Ferdinand.

april

• 27 – Slag bij Bicocca: De Fransen onder Odet de Foix worden vernietigend verslagen door een Spaans-Duits leger. De Fransen trekken zich terug uit Lombardije.
• 23 – Karel V benoemt Frans van der Hulst tot inquisiteur-generaal in de Lage Landen en stelt de instructie vast voor dit apparaat.

mei

• 9 – Paus Adrianus VI schrijft de bul Exponi nobis fecisti: De Franciscanen en andere bedelorden krijgen uitgebreide rechten in die delen van de Nieuwe Wereld waar geen bisschoppen zijn.

juni

• 16 – Verdrag van Windsor: Hendrik VIII en Karel V beloven samen oorlog te voeren tegen Frankrijk. Karel zal trouwen met Hendriks dochter Maria.
• 26 – Begin van het Beleg van Rhodos: De Ottomanen belegeren Rhodos.

juli

• 5 – Margaretha van Parma geboren,  de latere landvoogdes der Nederlanden. Zij was landvoogdes voor haar halfbroer, koning Filips II van Spanje, over de Habsburgse Nederlanden van 1559 tot 1567, toen de hertog van Alva naar de Nederlanden werd gezonden.
• 31 – Karel II van Croÿ geboren, Frans edelman. Hij was  was de oudste zoon en erfgenaam van de veldheer Filips II van Croÿ.

augustus

• 28 – Na een reis van enkele maanden komt paus Adrianus VI aan in Rome.
• 31 – Kroning van paus Adrianus VI
• Begin van de Ridderoorlog: Onder leiding van Franz von Sickingen strijden ridders tegen de invloed van de geestelijkheid in het Heilige Roomse Rijk.

september

• 6 – Onder leiding van Juan Sebastián Elcano keert de Victoria terug in Spanje als enige schip van de door Ferdinand Magellaan begonnen reis om de wereld.

december

• 21 – Raadslieden uit Jutland verklaren koning Christiaan II van Denemarken te willen afzetten en te vervangen door Frederik van Sleeswijk-Holstein. Dit zal leiden tot Deense Successieoorlog.
• 22 – Einde van het Beleg van Rhodos. Rhodos valt in Ottomaanse handen.

zonder datum

• Enriquillo begint een opstand van de indianen op Hispaniola tegen de Spanjaarden.
• Moskovië annexeert Novhorod-Siversky.
• Lübeck treedt toe tot de Zweedse Onafhankelijkheidsoorlog aan de Zweedse zijde.
• Rome wordt getroffen door een pestepidemie.
• Het huwelijk van Lodewijk II van Hongarije en Maria van Oostenrijk wordt effectief.
• Pascual de Andagoya doet een mislukte poging het Incarijk te veroveren.
• Een aardbeving verwoest Almería.

datum onbekend

• Guido de Brès geboren. Hij was een Waalse protestantse theoloog. Hij is de opsteller van de Nederlandse Geloofsbelijdenis.
• Dirck Volkertsz Coornhert geboren. Hij was een veelzijdige Nederlandse kunstenaar, geleerde, theoloog, musicus en publicist van vele geschriften.
• Walburgis van Nieuwenaar geboren, Duits edelvrouw. Zij was een gravin van Meurs. Zij trouwde in 1546 met Filips van Montmorency, de graaf van Horne, die in 1568 op last van Alva werd geëxecuteerd. Enkele jaren later hertrouwde ze met Adolf van Nieuwenaer, stadhouder van Utrecht en Gelderland. Zij zette zich in voor de verspreiding van het protestantisme en voor de zaak van de opstandelingen tijdens de Tachtigjarige Oorlog.

opvolging

• Holland en Zeeland (stadhouder): Antoon I van Lalaing als opvolger van Hendrik III van Nassau-Breda.

 

1523
januari

• 1 – De Orde van Sint-Jan verlaat Rhodos nadat het door de Ottomanen op hen is veroverd.
• 5 – Doorbraak in de Lekdijk nabij De Heul.
• 20 – De edelen van Jutland komen in opstand tegen Christiaan II en roepen Frederik van Holstein uit tot koning.
• 29 – Grote Disputatie: Godsdienstgesprek te Zürich. Hervormer Huldrych Zwingli wordt tot winnaar verklaard.
• januari – Cornelis Hoen, lid van het Hof van Holland, wordt door de Inquisitie gearresteerd op verdenking van ketterij.
• januari – Landvoogdes Margaretha van Oostenrijk laat het Antwerpse augustijnenklooster, dat ze ziet als een bron van Lutherij, tot de grond afbreken.

februari

• 24 – Huwelijk van Hendrik IV Corsselaar en Johanna van Lannoy

maart

• 2 – Huwelijk van Lodewijk I van Nassau-Weilburg en Elisabeth van Sayn-Hachenburg
• 8 – Frederik van Holstein verklaart Christiaan II van Denemarken de oorlog in de strijd om de Deense kroon.

april

• 13 – Christiaan II van Denemarken vlucht naar de Nederlanden.

mei

• 6 – Met de overgave van de zwaargewonde ridder Franz von Sickingen eindigt in het Rijnland de Ridderoorlog. De ridders zijn definitief geen macht van betekenis meer in de Duitse sociale orde.
• 27 – De Zweedse opstandelingen onder Gustaaf Wasa nemen Kalmar in.

juni

• 6 – Gustaaf Wasa wordt gekozen tot koning van Zweden. (zie ook Nationale feestdag van Zweden)
• 17 – Gustaaf Wasa verovert Stockholm.

juli

• 1 – Eerste executie van protestanten in de Nederlanden. Op de Grote Markt van Brussel sterven de augustijner monniken Hendrik Voes en Jan van Essen op de brandstapel.
• 7 – Executie Wijerd Jelckama te Leeuwarden. Jelckama was de laatste overgebleven Friese opstandeling.
• 29 – Vrede van Worms: Venetië stapt uit de Italiaanse Oorlog.

augustus

• 3 – De Kerkelijke Staat sluit zich aan bij de anti-Franse partij in de Italiaanse Oorlog.

september

• 1 – Stichting van Vasilsoersk.
• 10 – Willem van Enckevoirt wordt tot kardinaal verheven.
• 14 – Adrianus VI (64) overleden, paus (1522-1523).
• 18 – Engels leger onder Charles Brandon, aangevuld met Vlaams-keizerlijke troepen, valt Frankrijk binnen vanuit Calais.
• 20 – Inname van Steenwijk: Karel van Gelre neemt Steenwijk in. De stad zal echter 2 maanden later alweer in keizerlijke handen vallen.

oktober

• 26 – 29 – Een tweede disputatie in Zürich, vooral over de mis en de beelden. Na deze tweede disputatie beveelt de stadsraad van Zürich alle altaren, beelden, kruisen en orgels uit de kerken te verwijderen.
• 30 – De Engelsen onder Charles Brandon trekken zich bij gebrek aan steun van Karel V terug uit Parijs en trekken terug naar Calais.

december

• 4 – Jan II van Wassenaer (~40) overleden, Noord-Nederlands veldheer. Heer van Wassenaar en burggraaf van Leiden. Hij was een krijgsheer in dienst van de Habsburgers en de laatste burggraaf van Leiden.

zonder datum

• Gonzalo de Sandoval verovert Zuid-Mexico voor Spanje.
• Pedro de Alvarado begint de verovering van Guatemala.
• Verdrag van Quedlinburg: Einde van de Hildesheimse Stiftsoorlog. De bisschop van Hildesheim moet het grootste deel van zijn wereldlijk grondgebied afstaan aan Brunswijk-Wolfenbüttel en Brunswijk-Calenberg.
• Francisco Hernández de Córdoba sticht de stad León (Nicaragua).
• Begin van de bouw van de kathedraal van Granada.
• Catharina van Hollebeke herstelt het Hospitaal van Zaamslag.

datum onbekend

• Josina van Egmond (~38) overleden, Noord-Nederlands edelvrouw. Dochter van graaf Jan III van Egmond. Zij was gehuwd met Jan II van Wassenaar.

opvolging

• Denemarken en Noorwegen – Christiaan II opgevolgd door zijn oom Frederik I.
• paus – Adrianus VI opgevolgd door Giulio de’ Medici als Clemens VII1524

1524

januari

• januari – Kopenhagen en Malmö, de laatste Deense steden die trouw zijn aan Christiaan II geven zich over aan Frederik I. Einde van de Deense Successieoorlog.
• januari – Beleg van Edo: Hojo Ujitsuna en Uesugi Tomooki strijden om het bezit van Edo.
• januari – Het Rijksregiment wordt overgeplaatst van Neurenberg naar Esslingen.

maart

• 16 – Huwelijk van Simon V van Lippe en Magdalena van Mansfeld

april

• 5-29 – Beleg van Zwolle: Karel van Gelre belegert Zwolle, dat hem afgezworen heeft als landheer.
• 17 – Giovanni da Verrazzano ontdekt New York.

mei

• 14 – Jérôme Perrenot geboren, Bourgondisch edelman. Hij was heer van Champagney in de Franche-Comté, wat Habsburgs gebied was. Hij was een van de voogden van Willem de Zwijger in Brussel, in de Habsburgse Nederlanden.

juni

• 27 – Hendrik III van Nassau-Breda hertrouwt met Mencía de Mendoza.

augustus

• 24 – Hertog Karel van Gelre overmeestert de Buckhorst bij Zalk en bevrijdt de gevangen gehouden kasteelheer Johan van Buckhorst.
• 25 – Begin van de Duitse Boerenoorlog in Zwaben, onder leiding van Hans Müller von Bulgenbach. Opstand van de boeren en lagere adel. Ze eisen opheffing van de erfdienstbaarheden.
• augustus – Frederik I wordt tot koning van Denemarken gekroond.

september

• 1 – Verdrag van Malmö: Denemarken erkent de onafhankelijkheid van Zweden.

oktober

• 26 – Frans I van Frankrijk neemt Milaan in.

november

• 14 – Huwelijk van Hendrik XXXII van Schwarzburg en Catharina van Henneberg-Schleusingen
• 21 – Frans I start de belegering van Pavia

december

• december – Einde van de Fries-Hollandse oorlogen. Friesland erkent Karel V als landsheer. Vorming van de heerlijkheid Friesland.
• december – Karel van Gelre geeft zijn aanspraken op Overijssel (met uitzondering van Diepenheim) op.

zonder datum

• Giovanni da Verrazzano verkent de oostkust van Noord-Amerika.
• Hernán Cortés begint een expeditie naar Honduras.
• Francisco Hernández de Córdoba sticht Granada.
• Francisco Pizarro onderneemt een expeditie naar Peru, maar weet het niet te bereiken.
• 1524-1526 : Duitse Boerenoorlog.

Overige jaren in het kort  t/m 1529:

1525

September

• 15 – Jan de Bakker wordt te Den Haag, in aanwezigheid van de landvoogdes Margaretha van Oostenrijk, als eerste in de Nederlanden wegens ketterij op de brandstapel gedood.

Zonder datum

• De grootmeester van de Duitse Orde, Albrecht van Brandenburg-Ansbach, gaat tot de reformatie over. Hij treedt in het huwelijk en verandert het ordegebied in het erfelijke hertogdom Pruisen.
• Reformatie in Sleeswijk, Holstein, Neurenberg en Zürich.
• In China worden alle oceaanwaardige schepen gesloopt.
• Jacob Zech vindt de snek uit, waarmee een horloge correct kan lopen ongeacht de spanning op de veer.
• Estevão Gomes verkent de oostkust van Noord-Amerika van Cape Bretoneiland tot Carolina.
• De Gete wordt bevaarbaar gemaakt tot in Tienen.
• Oprichting van het Hoogheemraadschap Amstelland.
• Het Slot Haamstede wordt door brand verwoest.

1526

• 1526 : Begin van de Habsburgse monarchie.
• 1526 : Slag bij Mohács. Süleyman I probeert het Koninkrijk Hongarije te veroveren. Lodewijk II van Hongarije en Bohemen sneuvelt, Ferdinand neemt de titels over. Johan Zápolya, de vojvoda van Zevenburgen, roept zichzelf uit als tegenkoning.
• 1526-1530 : Oorlog van de Liga van Cognac. Het was een van de Italiaanse Oorlogen. De oorlog werd uitgevochten door het huis Habsburg van keizer Karel V – voornamelijk Spanje en het Heilige Roomse Rijk – tegen de Liga van Cognac, een alliantie met daarin koninkrijk Frankrijk, paus Clemens VII, de republiek Venetië, het koninkrijk Engeland, het hertogdom Milaan en Florence.

1527

• 1527 : Aartshertog van Oostenrijk Ferdinand I herovert Boeda.
• 1527 : Het Koninkrijk Kroatië wordt een onderdeel van de Habsburgse monarchie.

1529

• 1529 : Beleg van Wenen. Süleyman I treft het hart van het Heilig Roomse Rijk.
• 1529 : Damesvrede van Kamerijk. Vertegenwoordigd door twee dames wordt er tussen de partijen vrede gesloten, is het laatste vredesverdrag in een reeks, afgesloten op 3 augustus 1529 tussen koning Frans I, koning van Frankrijk en keizer Karel V van het Heilige Roomse Rijk.
  De heren werden vertegenwoordigd door twee dames, Margaretha van Oostenrijk (de tante van Karel V) en Louise van Savoye (de moeder van Frans I).

Bronnen:
1521 – Wikiwand
1522 – Wikiwand
1523 – Wikiwand
1524 – Wikiwand
1520-1529 – Wikiwand

 

Terug naar:
Adriaen Adriaensz Oom – JohnOoms.nl