Graven en Hertogen van Beieren, uit het huis Wittelsbach
Het huis Wittelsbach is een zeer oud en belangrijk Duits vorstenhuis dat eeuwenlang de graven, hertogen en koningen van Beieren leverde.
De naam is ontleend aan de burcht Wittelsbach bij Aichach in het westen van Beieren. In het jaar 1180 krijgt graaf Otto VI van Wittelsbach het Beierse hertogdom door keizer Frederik I Barbarossa in leen uit dank voor goede diensten tijdens de expedities naar Rome. Graaf Otto noemt zich vanaf dan hertog Otto I van Wittelsbach.
Wij vangen aan met:
1. Leopold van Beieren (± 855 – 907)
Hij was een zoon van Heinrich I van Babenberg en Ingeltrudis van Friuli.
Gehuwd met Kunigunde van Schwaben.
2. Arnulf I van Beieren van Babenberg (± 888-953)
Hij was een zoon van Leopold van Beieren en Kunigunde van Schwaben.
Hij was gehuwd met Judith van Sulichgau.
3. Berthold I van Wittelsbach (± 930-980).
Zoon van Arnulf I van Beieren van Babenberg en Judith van Sulichgau.
Gehuwd met Heliksuinda van Walbeck.
4. Hendrik I van Schweinfurt (± 960 – 1017).
Zoon van Berthold I van Wittelsbach en Heliksuinda van Walbeck.
Hij was gehuwd met Gerberga van Wetterau-Henneberg.
5. Hendrik II van Schweinfurt (± 1002 – ± 1043).
Zoon van Hendrik I van Schweinfurt en Gerberga van Wetterau-Henneberg.
Hij was gehuwd met Kunegund von Altorf.
6. Otto I van Scheiern (± 1030 – 1072).
Zoon van Hendrik II van Schweinfurt en Kunegund von Altorf.
Hij was gehuwd met Hadagunda van Diessen.
7. Eckhard I van Scheyern (overleden 20 juni vóór 1088),
Hij was een zoon van Otto I, graaf van Scheyern.
Hij was gehuwd met Richardis, een dochter van markgraaf Udalrich van Carniola-Orlamünde.
8. Otto I van Scheyern-Wittelsbach (geboren ± 1050- overleden na 1107).
Zoon van Eckhard I van Scheyern en Richardis van Carniola-Orlamünde.
Hij was gehuwd met Heilika van Langenfeld.
9. Otto IV van Wittelsbach (ca. 1090 – 4 augustus 1156) was een zoon van Otto I van Scheyern-Wittelsbach en Heilika van Langenfeld.
Hij was graaf van Wittelsbach en Lengenfeld, en paltsgraaf van Beieren. Daarnaast was Otto voogd van Freising, de abdij van Sankt Ulrich en Afra in Augsburg, de Niedermünster in Regensburg, Kühbach en Mallerdsdorf. Hij erfde daarnaast het kasteel Habsberg bij Velburg. Otto stichtte de kloosters van Ensdorf in 1121 (als familieklooster) en het klooster van Indersdorfin 1124 (als boetedoening, in opdracht van paus Calixtus II). Omdat Otto het nieuwe kasteel Wittelsbach in gebruik nam, gaf hij het oude slot Scheyern ook in gebruik aan een klooster in 1123.
In 1150 voelde Otto zich beledigd door een tekst van bisschop Otto van Freising (een beroemd historicus) over zijn voorouders. Hij ging verhaal halen tijdens de hoogmis in de dom van Freising en misdroeg zich daarbij zodanig dat hij en zijn zonen werden geëxcommuniceerd. Als gevolg daarvan belegerde keizer Koenraad III van Hohenstaufen hem in 1151 in hun burcht Kelheim. Otto moest zich overgeven en zijn zonen als gijzelaar overdragen. In 1152 overleed Koenraad en zijn opvolger Frederik I van Hohenstaufen sloot vrede met Otto en herstelde hem in zijn rechten.
10. Otto I van Beieren (geboren Kelheim, 1117 – overleden Pfullendorf, 11 juli 1183), uit het huis Wittelsbach, was de eerste uit zijn geslacht die bekleed werd met de functie van hertog van Beieren. Hij en zijn nakomelingen zouden tot 1918 hertog en later koning van Beieren zijn.
Otto maakte aanvankelijk carrière als legeraanvoerder van keizer Frederik I van Hohenstaufen. In 1152 veroverde hij de “kluis van Verona”, een strategische bergpas die de weg van Duitsland naar Verona (en het Italiaanse laagland) controleerde. In 1154 was hij legeraanvoerder van Frederiks Italiaanse campagne. En in 1155 gaf hij met groot persoonlijk gevaar leiding aan de achterhoede toen Frederik in de Alpen in een hinderlaag was gelopen, waardoor Frederik zich in veiligheid kon stellen. Otto volgde in 1156 zijn vader op als paltsgraaf van Beieren. Hij was ook voogd van het bisdom Freising, de abdij van Weihenstephan in Freising, het klooster van Geisenfeld en het klooster van Ensdorf.
Otto nam in 1157 deel aan de rijksdag van Besançon. Daar kwam het tot een conflict tussen de pauselijke legaat (de latere paus Alexander III) en de keizer, over de vraag of de paus gezag had over de keizer. De emoties liepen zo hoog op dat Otto de legaat bijna heeft gedood. In 1159 was de legaat inmiddels tot paus gekozen en Otto organiseerde de verkiezing van de tegenpaus Victor IV (Octavianus) en gaf hem militaire steun. Paus Alexander was hierdoor gedwongen naar Frankrijk te vluchten. Na de dood van Victor werd die opgevolgd door tegenpaus Paschalis III en na diens dood had Otto weer de hand in de verkiezing van tegenpaus Calixtus III.
In Duitsland ontpopte Otto zich als een bekwaam bestuurder en politicus. Hij werkte voortdurend aan de versterking van zijn eigen positie terwijl hij een belangrijke bondgenoot was van keizer Frederik in diens politieke krachtmeting met Hendrik de Leeuw. Ook voerde hij voor Frederik een aantal diplomatieke missies uit in Italië en het Byzantijnse Rijk.
In 1180 nam Frederik het hertogdom Beieren af van Hendrik, en benoemde Otto tot hertog. In 1183 kocht Otto het graafschap Dachau. In dat jaar was hij ook aanwezig toen in Konstanz (stad) de vrede werd gesloten tussen de keizer en de Italiaanse steden. Otto was daarna nog aanwezig op een rijksdag in Regensburg, en overleed op weg naar huis. Hij werd begraven in het klooster van Scheyern, een vroeger kasteel van de familie.
Otto huwde (ca. 1157) met Agnes van Loon (ca. 1150 – 26 maart 1191), dochter van graaf Lodewijk I van Loon (Zie Graven van Loon nr. 4) en Agnes van Metz.
Kinderen:
- vermoedelijk Otto (ovl. ca. 1178), begraven te Ensdorf
- vermoedelijk Ulrich, jong overleden
- vermoedelijk Agnes, jong overleden
- Heilika (ovl. ca. 1200), die huwde met halgraaf Diederik van Wasserburg, vier kinderen
- Agnes (ovl. ca. 1200), die huwde met graaf Hendrik van Plain (-1190), drie zoons
- onbekende dochter, die huwde met graaf Adelbert III van Dillingen (-1214), begraven te Neresheim, zeven kinderen
- Richardis (Volgt 11a)
- Elisabeth (ovl. ca. 1190), die huwde met graaf Berthold III van Vohburg (-1204), begraven te Biburg, geen kinderen
- Lodewijk I (1173-1231) (Volgt 11b)
- Sophia (1171-1238), die huwde met landgraaf Herman I van Thüringen (1155-1217),
Na de dood van Otto trad Agnes van Loon op als regent voor Lodewijk. Zij werd later bij haar man begraven in Scheyern.
11a. Richardis van Beieren (geboren Kelheim, 1173 – overleden Roermond, 7 december 1231)
Dochter van Otto I van Beieren en Agnes van Loon.
Zij was gehuwd met Otto I van Gelre, (ca. 1150 – 25 augustus 1207)) was graaf van Gelre 1182 – 1207. Hij was een zoon van graaf Hendrik I van Gelre (Zie Graven van Gelre nr. 6) en Agnes van Arnstein.
Uit het huwelijk met Otto I zijn de volgende kinderen bekend:
- Hendrik (ovl ca. 1198), mederegent, verloofd met Ada van Holland, dochter van Dirk VII), maar kort daarna overleden en begraven in de Abdij van Rijnsburg
- Gerard III van Gelre, opvolger van zijn vader (Volgt Graven van Gelre nr. 8a)
- Aleid (Volgt 12a), gehuwd met graaf Willem I van Holland (Zie Graven van Holland nr. 10).
- Otto I, bisschop van Utrecht
- Irmgard (ovl. na 1230), gehuwd met graaf Adolf I van der Mark
- Margaretha (-1264), gehuwd met graaf Lotharius II van Ahr en Hochstädten, broer van aartsbisschop Koenraad van Keulen
- Mechtildis, gehuwd met graaf Hendrik de Rijke van Nassau (Volgt Graven van Nassau nr. 2)
–
11b. Lodewijk I van Beieren
Bijgenaamd de Kelheimer. Geboren te Kelheim op 23 december 1173, overleden aldaar op 15 september 1231. Oudste zoon van hertog Otto I van Beieren en Agnes van Loon.
Lodewijk was van 1183 tot 1231 hertog van Beieren en van 1214 tot 1231 paltsgraaf aan de Rijn. Hij behoorde tot het huis Wittelsbach.
- Otto II (1206-1253), hertog van Beieren en paltsgraaf aan de Rijn (Volgt 12b).
12a. Aleid van Gelre (geboren ca. 1168 – overleden 1231).
Dochter van Richardis van Beieren en Otto I van Gelre.
Zij was gehuwd met Willem I van Holland. Hij was de tweede zoon van graaf Floris III (Zie Graven van Holland nr. 9a) en Ada van Schotland (Zie Koningen van Schotland nr. 12).
Uit dit huwelijk werden vijf kinderen geboren:
- Floris IV, opvolger van zijn vader (Volgt Graven van Holland nr. 11)
- Otto, bisschop van Utrecht
- Willem, 1238 overleden tijdens een toernooi
- Ada, abdis van Rijnsburg
- Ricardis (ovl. 3 januari 1262)
12b. Otto II van Beieren
Geboren te Kelheim op 7 april 1206, overleden te Landshut, op 29 november 1253. Zoon van hertog Lodewijk de Kelheimer van Beieren en Ludmilla van Bohemen.
Hij was van 1231 tot 1253 hertog van Beieren en paltsgraaf aan de Rijn. Hij behoorde tot het huis Wittelsbach.
In 1213, toen hij zes jaar oud was, werd hij door zijn vader uitgehuwelijkt aan Agnes van de Palts, dochter van Hendrik V van Brunswijk, tot in 1212 paltsgraaf aan de Rijn. Nadat zijn toekomstige schoonbroer, Hendrik VI van Brunswijk overleed, volgde zijn vader hem in 1214 op als paltsgraaf aan de Rijn, dat Otto II in leen van zijn vader kreeg.
Nadat zijn vader in 1231 vermoord werd, volgde Otto II hem op als paltsgraaf aan de Rijn en als hertog van Beieren. Onder zijn bewind kwamen de domeinen van de graven van Bogen (stad), Andechs en Ortenburg in handen van het hertogdom Beieren, omdat de plaatselijke dynastieën daar uitgestorven waren geraakt.
Na de dood van zijn vader had Otto II een jarenlang conflict met keizer Frederik II van het Heilig Roomse Rijk, die tot het huis Hohenstaufen behoorde. Na beiden zich in 1241 verzoenden, koos Otto II de zijde van het huis Hohenstaufen. Ook huwde hij zijn dochter Elisabeth uit aan de zoon van Frederik II, Koenraad IV. Omdat Frederik II echter in conflict was met paus Innocentius IV en Otto II door dit huwelijk een alliantie sloot met Frederik II, werd hij door de paus geëxcommuniceerd.
In 1253 overleed Otto II, waarna hij in het benedictijnenklooster van Scheyern begraven werd.
In mei 1222 trad Otto II in het huwelijk met Agnes van de Palts, dochter van paltsgraaf Hendrik V van Brunswijk aan de Rijn.
Ze kregen volgende kinderen:
- Elisabeth (1227-1273), huwde in 1246 met Koenraad IV, Rooms-Duits koning en koning van Sicilië, en in 1258 met Meinhard II van Gorizia-Tirol, graaf van Gorizia-Tirol en hertog van Karinthië.
- Lodewijk II (1229-1294), hertog van Beieren (Volgt 13)
- Hendrik XIII (1235-1290), hertog van Beieren (1253-1255) en na de verdeling hertog van Neder-Beieren (1255-1290).
- Sophia (1236-1289), huwde in 1258 met graaf Gebhard VI van Sulzbach-Hirschberg
- Agnes (1240-1306), werd zuster in het klooster Seligenthal.
13. Lodewijk II van Beieren
Bijgenaamd de Strenge. Geboren te Heidelberg op 13 april1229, overleden aldaar op 2 februari 1294. Hij was de oudste zoon van hertog Otto II van Beieren en Agnes van de Palts.
Hij was van 1253 tot 1255 hertog van Beieren en van 1253 tot 1294 paltsgraaf aan de Rijn. Na de verdeling van Beieren was hij van 1255 tot 1294 hertog van Opper-Beieren. Hij behoorde tot het huis Wittelsbach. Hij regeerde Beieren vanaf de Residentie van München.
- Maria (geboren in 1261), werd zuster in de abdij Marienberg van Boppard
- Agnes (1262-1269)
- Hendrik (1267-1290), stierf tijdens een riddertoernooi in Neurenberg.
Na de dood van zijn tweede vrouw huwde Lodewijk II op 24 oktober 1273 in Aken met Mathilde van Habsburg (1251-1304), dochter van Rooms-Duits koning Rudolf I van Habsburg (Huis Habsburg nr. 10). Ze kregen volgende kinderen:
- Rudolf I (1274-1319), hertog van Opper-Beieren en paltsgraaf aan de Rijn.
- Machteld (1275-1319), huwde in 1288 met hertog Otto II van Brunswijk-Lüneburg
- Agnes (1276-1340), huwde in 1290 met Hendrik de Jongere, zoon van landgraaf Hendrik I van Hessen en tussen 1298 en 1303 met markgraaf Hendrik I van Brandenburg
- Anna (geboren in 1280), werd zuster in het klooster van Ulm
- Lodewijk de Beier (1282-1347) (Volgt 14)
14. Lodewijk de Beier
Geboren te München op 1 april 1282, overleden te Puch, 11 oktober 1347.
Hij stamde af uit het Huis Wittelsbach en was de jongste zoon van Lodewijk II de Strenge en diens laatste echtgenote Mathilde van Habsburg.
- Mathilde (1313-1346), die in 1328 huwde met markgraaf Frederik II van Meißen
- Doodgeboren kind (1314)
- Lodewijk V van Beieren (1315-1361)
- Anna (1316-1319)
- Agnes (1318-13??)
- Stefanus II van Beieren (1319-1375)
Lodewijks tweede echtgenote was Margaretha (1310-1356), dochter van graaf Willem de Goede van Holland (Zie Graven van Holland nr. 14) en Johanna van Valois (Zie Capetingers nr. 19). Margaretha was de zuster van Willem IV van Holland (daardoor kwam na diens dood het graafschap Holland onder het gezag van de Beierse hertogen). Zij trouwden op 25 februari 1324 en kregen tien kinderen:
- Margaretha (1325-13??)
- ∞ 1351 Stefanus van Kroatië, Dalmatië en Slovenië (1332-1353), zoon van koning Karel II Robert van Hongarije (Huis Anjou)
- ∞ 1358 graaf Gerlach van Hohenlohe (13??-1387)
- Anna (1326-1361)
- ∞ 1339 hertog Johan I van Beieren (1329-1340)
- Lodewijk VI van Beieren (1328-1365)
- ∞ 1352 prinses Cunigonde van Polen (1334-1357)
- ∞ 1360 prinses Ingeborg van Mecklenburg (1340-1395)
- Elisabeth van Beieren (1329-1402) (Volgt 15)
- ∞ Dirck van Cranenburgh (± 1295- ± 1355)
- ∞ vorst Cangrande II van Verona (Huis della Scala) (1332 – 1359)
- ∞ 1362 graaf Ulrich van Württemberg (1342-1388)
- Willem V, graaf van Holland (1330-1389)
- ∞ 1352 prinses Machteld van Derby en Lincoln (Huis Lancaster) (1339-1362)
- Albrecht van Beieren, graaf van Holland (1336-1404)
- ∞ 1353 prinses Margaretha van Brieg en Silezië (1336-1386)
- ∞ 1394 prinses Margaretha van Kleef en Mark (1375-1412)
- Beatrix (1344-1359)
- Agnes (1345-1352)
- Otto V van Beieren (1346-1379)
- ∞ 1366 prinses Catharina (1342-1395), dochter van keizer Karel IV
- Lodewijk (1347-1348)
15. Elisabeth van Beieren
Geboren 1329, overleden in 1402. Dochter van Margaretha van Beieren, gravin van Holland en Henegouwen en van keizer Lodewijk de Beier.
Zij huwde 1e met Dirck Engelbrechtsz van Cranenburg. Geboren omstreeks 1295, overleden in 1355. Zoon van Engelbert I van Cranenburg.
Zij huwde 2e met vorst Cangrande II van Verona (Huis della Scala) (1332 – 1359).
Zij huwde 3e met graaf Ulrich van Württemberg (1342-1388).
Kinderen uit het eerste huwelijk:
-
Dieric van Cranenburch
-
Aechte van Cranenburg .
-
Engelbert II van Cranenburg …. – 1421(Volgt Heren van Cranenburg nr. 4)
-
Johanna van Cranenburch ± 1345 – ….
-
Joannes van Cranenburch ± 1345 – ….
Bronvermeldingen o.a.
Wikipedia – Huis Wittelsbach
Wikipedia – Keizer Lodewijk de Beier
Kranenburgia
————————————————————————————————————————————————–
Verder waren er nog belangrijke leden uit het huis Wittelsbach in de Nederlanden:
- Graven van Holland, Zeeland en Henegouwen:
Terug naar: