Rhenen

 

Rhenen in 1550, door Jacobus van Deventer                Afbeelding: Wildernis.eu   

Rhenen is een stad en gemeente in de Nederlandse provincie Utrecht. De gemeente telt 20.004 inwoners (1 januari 2019) en heeft een oppervlakte van 42,99 km² (waarvan 1,28 km² water). De gemeente omvat naast de stad Rhenen, de dorpen Elst en Achterberg.

Rhenen werkt met de gemeenten Veenendaal, Wageningen, Ede, Barneveld, Nijkerk, Scherpenzeel en Renswoude samen in het regionaal samenwerkingsverband Regio Foodvalley.

Rhenen verkreeg in 1258 stadsrechten nadat de plaats in 855 als ‘villa Hreni’ (buurschap Rhenen) voor het eerst werd genoemd. In de Middeleeuwen was Rhenen het meest vooruitgeschoven steunpunt van de bisschop van Utrecht in zijn voortdurende strijd tegen de graven, later hertogen, van Gelre. De bisschop bezat hier het kasteel Ter Horst, dat uiteindelijk in 1543 werd afgebroken. Na de centralisatie van het landsbestuur door keizer Karel V bleef Rhenen eeuwenlang een rustig garnizoensstadje, dat als een van de vijf steden van het Sticht een bescheiden rol speelde in het bestuur van het gewest.

In de zeventiende eeuw had de verdreven koning Frederik V van de Palts een zomerresidentie in Rhenen. Hij liet het paleis in 1630-1631 bouwen naar ontwerp van de Haagse architect Bartholomeus van Bassen. Dit Koningspaleis, zoals het werd genoemd, werd in 1812 afgebroken. Momenteel herinneren in Rhenen alleen nog een gedenksteen en de straatnaam Frederik van de Paltshof aan het verblijf van de vorst.

In mei 1940 werd er hevig gestreden bij Rhenen tussen Duitsers en Nederlanders tijdens de Slag bij de Grebbeberg. De bevolking werd geëvacueerd naar het westen en keerde pas vanaf 18 mei terug. Het stadje bleek zwaar gehavend. In Rhenen werden 162 woningen geheel verwoest, terwijl circa duizend huizen zwaar beschadigd waren. De Cunerakerk en -toren stonden nog overeind en konden worden gerestaureerd. Kort na de terugkeer werd begonnen met het ruimen van puin. Daarbij werden werklozen ingeschakeld. Architect ir. C. Pouderoyen maakte in korte tijd een ontwerp voor de herbouw van het stadje. Daarbij werd bewust niet gekozen voor het weer opbouwen van de verwoeste huizen, maar voor een nieuw ontwerp naar de ideeën van de Delftse School. Pouderoyen koos er ook voor om de provinciale weg door het centrum te laten lopen, in plaats van eromheen. In de loop van 1942 was het reconstructieplan grotendeels uitgevoerd. Tijdens de gevechten van 1944 en 1945, bij de bevrijding van Nederland, werd Rhenen nogmaals getroffen.

In 1950 werden bij werkzaamheden aan de weg van Rhenen naar Elst graven gevonden in de helling van de Donderberg. Het bleek een Frankisch grafveld met ca. 1100 graven daterend uit 350 tot ca. 750 na Chr. Het is het rijkste Merovingsche grafveld dat in Europa is gevonden. De gevonden sieraden zijn te zien in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Op de Grebbeberg ligt de grootste walburcht van Nederland. De bouw ervan begon in de periode 650-710. Andere vroeg-Middeleeuwse vondsten zijn een goudschat (Achterberg) en een muntschat, met 100 gouden munten en 170 zilveren munten de grootste ooit in Nederland gevonden (bij Remmerden) en op de Koerheuvel nabij de oude watertoren een bronzen situla (rituele emmer) vermoedelijk uit de vroege Nederlandse ijzertijd ca 750 v.Chr.

In 2008 vierde de stad zijn 750-jarige bestaan.

Op Koninginnedag 2012 bracht toenmalig koningin Beatrix samen met haar familie een bezoek aan Rhenen en Veenendaal.

Wapen van Rhenen sinds 1943                                           Afbeelding: Publiek Domein Wikipedia

Het wapen van Rhenen is afgeleid van het grootzegel van Rhenen dat uit omstreeks 1483 stamt. De beschrijving luidt als volgt: “In zilver een drie-torenig kasteel van keel (rood), verlicht van het eerste en rondgedekt van azuur (blauw); de middentoren geopend en voorzien van twee gekanteelde weergangen, de courtines ieder voorzien van drie openingen en eveneens gekanteeld.Het schildhoofd beladen met een liggende sleutel van sabel (zwart), de baard naar rechts en naar boven gewend. Het schild gedekt met eene gouden kroon van drie bladeren en twee paarlen en ter wederzijde gehouden door eenen leeuw van goud.”

In 1818 werd aan Rhenen een gemeentewapen verleend middels een Koninklijk Besluit. Dit wapen toonde drie torens met de sleutel in een windvaan, in plaats een kasteel met de sleutel erboven. De Hoge Raad van Adel twijfelde toen of dit wapen wel correct was. Men heeft in 1943 een afbeelding gekozen die identiek is aan het grootzegel van Rhenen van omstreeks 1483. Bij beschikking van de secretaris-generaal van het departement van Algemene Zaken werd op 26 oktober 1943 aan de gemeente Rhenen het huidige wapen verleend. In de sleutelbaard kan men een gestileerde “S” en “P” waarnemen, over de betekenis waarvan geen zekerheid bestaat. Het grootzegel is niet het oudst bekende zegel van Rhenen. Dat hangt namelijk aan een oorkonde uit 1258; het heeft eenzelfde afbeelding als het latere zegel en draagt als randschrift “+ sigillum.burgensium.de.rene” (zegel van de burgers van Rhenen).

 

Uit:
Wikipedia – Rhenen
Wikipedia – Wapen van Rhenen

 

Voorouders:

  • Aerts Ghijsbertsz  
    Geboren rond 1540 te Rhenen.
    Hij was gehuwd met Aaltje Gerrits Floresdr. Geboren circa 1545.
  • Ghijsbert Aertsz Verburgh
    Geboren rond 1570 te Veenendaal, overleden rond 1650 te Rhenen. Zoon van Aerts Ghijsbertsz en Aaltje Gerrits Floresdr. Hij was gehuwd met Aeltje Claudesdr van Homburg. Geboren 1573 te Benschop. 

 

Terug naar:

Dorpen en Steden

  facebook       

© 9 augustus 2020