Gemeente Arkel rond 1870, door J. Kuyper. 600 inwoners.

Arkel is een Nederlands dorp in de Alblasserwaard in de Nederlandse provincie Zuid-Holland, iets ten noorden van Gorinchem in het gelijknamige Land van Arkel. Het was een zelfstandige gemeente maar op 1 januari 1986 ging Arkel op in de gemeente Giessenlanden. In 2019 had Arkel 3.420 inwoners.
De gemeenten Giessenlanden en Molenwaard hebben in november 2016 besloten om te fuseren. Op 1 januari 2019 is de gemeente gefuseerd met Giessenlanden, de gemeentes vormen sindsdien samen de gemeente Molenlanden.

De naam Arkel (Arkloa, Arclo) is mogelijk afgeleid van ark, “kleine sluis of dam” ofwel van Germaans *arga, slecht, en -loo, bos.

Momenteel wordt Arkel nog steeds omringd door water: enerzijds de Linge, aan de andere zijde het Merwedekanaal. Arkel strekt zich vanaf het dorp helemaal uit over het Verbindingskanaal tot Kedichem, Nieuwland en zelfs bijna tot Leerdam.

Volgens 16e-eeuwse kroniekschrijvers zou Arkel al in 983 gesticht zijn door Jan van Arkel, die daar huwde met ene “Rooie Jannetje”, die ter plaatse woonde en waar hij zijn leven lang zeer op steunde. Deze versie wordt tegenwoordig echter als niet-historisch beschouwd.

Wat zeker is dat Herbaren II van der Lede, leenman van de heerlijkheid Ter Leede, zich rond 1234-1240 bij Arkel vestigde. Hij werd hiermee de stamvader van het geslacht van Arkel.

De geschiedenis van Arkel is nauw verweven met die van de nabijgelegen vestingstad Gorinchem. De Heren van Arkel hebben lange tijd over dit gebied, en over Gorinchem geheerst.

Het dorp Arkel heeft weinig culturele bezienswaardigheden en bestaat voor het grootste gedeelte uit naoorlogse woningen. Het koepelkerkje aan de Onderweg is echter wel bijzonder. Tot 1865 stond er een kruiskerkje, maar dat was zo erg vervallen, dat in 1866, met financiële steun van Koning Willem II een nieuwe kerk werd gebouwd, die echter in 1929 afbrandde. In dat jaar werd het huidige Koepelkerkje gebouwd.

In het dorp staat de voormalige korenmolen Jan van Arkel uit 1852.

Het wapen van Arkel is het wapen van de voormalige gemeente Arkel, dat werd gebruikt van 24 december 1817 tot 1986. Het wapen zelf was gelijk aan het wapen van het geslacht Van Arkel, en hierdoor ook gelijk aan dat van het Land van Arkel, een leen van de graven van Holland. Het wapen werd eveneens als kwartier in het familiewapen van het Huis Egmont gebruikt.

Het wapen dat werd toegekend, was niet het wapen dat ook per brief op 29 juli 1817 aan de Hoge Raad van Adel gevraagd werd. Het schild werd ongewijzigd aan de gemeente Arkel toegekend. De gevraagde schildhouders werden echter niet gegeven. De toenmalige burgemeester vroeg om een gouden leeuw en een zilveren zwaan als schildhouders. De leeuw moest rechts (voor de kijkers links) komen en de zwaan aan de andere kant. Het schild zou gedekt moeten worden door een gouden kroon van vijf bladeren. Uiteindelijk is alleen de zwaan daadwerkelijk toegekend.Een verklaring voor het huidige wapen is dat het Huis van Kleef door middel van huwelijken verwant raakte aan het Huis van Arkel, hierdoor kwam de zwaan uit het familiewapen van Van Kleef in het wapen van Van Arkel.

De twee dwarsbalken stellen stormladders voor, zij herinneren aan de bestorming van Damietta, tijdens de Vijfde Kruistocht, in 1219. Hierbij speelden de leden van het huis Van Arkel ook een rol. De familie gebruikte op haar wapen als helmteken een zwaan, deze is bij de gemeente dus als schildhouder teruggekomen. Een andere verklaring voor de dwarsbalken is dat deze afkomstig zijn van het wapen van het geslacht Van Lede. Lede is Oudnederlands voor ladder. Dit is onder andere op het wapen van Leerdam terug te zien, Leerdam was eveneens een bezitting van de familie Van Lede.

De Hoge Raad van Adel heeft in 1817 de volgende blazoenering aan het wapen gegeven:
“Van zilver beladen met 2 gebretesseerde en contragebretesseerde fasces van keel. Het schild van agteren gehouden door een zwaan in zijne natuurlijke verwe.”
Het wapen heeft twee fasces (dwars- of horizontale balken) die rood van kleur zijn. De beide balken hebben uitstekende punten aan de boven (contragebretesseerd) en onderkant (gebretesseerd). Aan de achterkant van het schild staat een zwaan, van natuurlijke kleur, die als schildhouder fungeert.

–

Uit:
Wikipedia – Arkel
Wikipedia – Wapen van Arkel

Link:
Het Kontakt – Alblasserwaard | Al het nieuws uit Alblasserwaard

Terug naar: Dorpen en Steden

      

© 30 november 2017, laatst bijgewerkt op 27 augustus 2024