De werken en Sleeuwijk in 1868, door J. Kuyper. 2000 inwoners.
De Werken en Sleeuwijk was een gemeente in het tot Noord-Brabant behorende Land van Altena.
De gemeente De Werken en Sleeuwijk heeft bestaan van 1814 – 1950. Ze bestond uit de kernen Sleeuwijk, een deel van Nieuwendijk, alsmede de dorpen De Werken en Kille. In 1950 werd het grondgebied van deze gemeente bij dat van Werkendam gevoegd.
De Werken en Sleeuwijk omvatte toen 2.111 ha en telde 4.218 inwoners.
De Werken is een dorp dat zich bevindt ten zuiden van de Merwededijk tussen Werkendam en Sleeuwijk.
Het dorp, feitelijk een niet-aaneengesloten verzameling buurtschappen (waaronder De Hoef, Vijcie, Buurtje en soms ook Kerkeinde) is genoemd naar het gelijknamige stroompje, dat vermoedelijk een noordelijke tak van de Alm is geweest. Hoewel kleiner dan de naburige kernen, is het steeds van belang geweest. Zo bezat het in de tijd vóór de Reformatie een parochiekerk die aan de Heilige Martinus was gewijd. Ook bevond zich in De Werken waarschijnlijk een uithof van de Abdij van Berne. Vermoed wordt dat de monniken van deze abdij een rol speelden bij het ontstaan van De Werken en Werkendam. Omstreeks 1461 werd de Sleeuwijkse en Werkense Dijk aangelegd, waarmee de benedenloop van het riviertje verdween.
Naast een kerk bestond er in de Werken ook een kasteeltje, het Huis De Werken, dat in de 15e en 16e eeuw een aantal malen werd vernoemd. De fundamenten van dit kasteeltje zijn in 1975 teruggevonden. Ze bevinden zich tussen de buurtschappen Schans en Uppel, nabij kruising Zandsteeg en Provincialeweg. Het betreft de fundamenten van een donjon, van ca. 11 bij 12 meter, die door water was omringd. Dit water was waarschijnlijk het riviertje De Werken. Het kasteel zou gesloopt zijn gedurende de 15e en 16e eeuw.
Omstreeks 1570 werd De Werken Staats bezit, en in 1590 kwam er voor het eerst een predikant in het Oude kerkje. Veel later waren er ook in De Werken velen die voor de Afscheiding van 1834 kozen.
De Werken was dusdanig belangrijk dat de gemeente waartoe het van 1814-1950 behoorde, De Werken en Sleeuwijk werd genoemd. Tegenwoordig bestaat De Werken niet meer als bestuurlijke eenheid of dorpje. Aan de Merwededijk vindt men echter vele scheepswerven, zodat er op het grondgebied van De Werken nog van grote bedrijvigheid sprake is.
Sleeuwijk
Sleeuwijk is een plaats in de Nederlandse provincie Noord-Brabant en deel van de gemeente Werkendam. Historisch gezien maakte het deel uit van het Land van Altena, en werd het bestuurd vanuit Woudrichem. Sinds ongeveer 1815 maakte Sleeuwijk deel uit van de gemeente De Werken en Sleeuwijk. Deze had een oppervlakte van 2111 ha. In 1950 ging de toen 4218 inwoners tellende gemeente op in de gemeente Werkendam, een gemeente welke in 1973 nog sterk vergroot werd. In 2012 telde het dorp 5349 inwoners.
Tussen Sleeuwijk en Oudendijk wordt het Landgoed Kraaiveld ontwikkeld op de plaats waar zich vroeger een gelijknamig landgoed bevond.
Ten westen van Sleeuwijk ligt een boezemsloot, waar de Alm en Gantel op uitkomen. Hier vindt men ook enkele forten die tot de Nieuwe Hollandse Waterlinie hebben behoord, zoals het Fort aan de Uppelse Dijk met het Schanswiel, tegenwoordig een natuurgebied. Verder is er vooral grootschalig landbouwgebied te vinden.
Nabijgelegen kernen zijn Werkendam, Schelluinen, Gorinchem, Woudrichem, Nieuwendijk en Almkerk.
Dichtstbijzijnde grote steden zijn Breda, Dordrecht, Utrecht en Den Bosch.
Wapen van de Werken en Sleeuwijk (1819 – 1950)
Het wapen van De Werken en Sleeuwijk werd op 7 april 1819 bij besluit van de Hoge Raad van Adel aan de toenmalige Noord-Brabantse gemeente De Werken en Sleeuwijk verleend. Op 1 oktober 1950 ging de gemeente op op in Werkendam. In 1958 werd een nieuw wapen aan de gemeente Werkendam verleend waarin het wapen van De Werken en Sleeuwijk in de onderste helft van het schild was opgenomen. Nadat in 1973 ook Almkerk aan de gemeente Werkendam werd toegevoegd, werd een nieuw wapen verleend met daarin in de onderste helft de keper en een van de drie korenschoven uit het wapen van De Werken en Sleeuwijk. De andere twee korenschoven werden vervangen door de vissen uit het wapen van Almkerk.
“Van groen met een goude chevron en 3 goude tarweschoven.”
19e eeuwse lakzegel met het wapen van De Werken en Sleeuwijk
Het wapen is verleend en niet bevestigd, omdat er geen eerder wapen of zegel bestond. De gemeente wilde in 1815 het wapen van de laatste heer van Werkendam en De Werken, Theodoor Jan baron Roest van Alkemade als wapen hebben, maar omdat hij nog in leven was werd dit door de Hoge Raad van Adel geweigerd. De herkomst van het verleende wapen is onduidelijk. De korenschoven slaan op de landbouw in de gemeente, maar de herkomst van de keper is onbekend.
–
Bronnen:
Wikipedia – de Werken en Sleeuwijk,
Wikipedia – de Werken,
Wikipedia – Sleeuwijk.
–
Voorouders van mij uit de Werken en Sleeuwijk:
- Antonie Pruissen
Geboren op 15 April 1819 te De Werken en Sleeuwijk en overleden op 22 maart 1903 te Haarlemmermeer. Landbouwer te Haarlemmermeer. Zoon van Anthonij Pruijssen en Metje Mulders. Antonie is een broer van: - Abraham Pruijssen
Geboren op 2 oktober 1822 te De Werken en Sleeuwijk. Overleden op 18 december 1904 – De Werken en Sleeuwijk. Van beroep landbouwer. Zoon van Anthonij Pruijssen en Metje Mulders. -
Wouter Pruissen
Geboren 1851 te De Werken en Sleeuwijk en overleden 26 juli 1927 te Haarlemmermeer. Zoon van Antonie Pruissen en Mijntje Noorloos. Landbouwer te Nieuw-Vennep.
Hij was op 16 juli 1880 te Haarlemmermeer gehuwd met zijn volle nicht Ariana Juditha Pruissen.
Bronvermeldingen:
Genealogieën – JohnOoms.nl
Familiedossier Ooms-Braat – JohnOoms.nl
Genealogische Bronnen – JohnOoms.nl
–
Terug naar:
© 11 november 2017, laatst bijgewerkt op 24 januari 2023