Het verhaal van Adriaen Adriaensz Oom

In de tweede helft van de zestiende eeuw, een tijd van religieuze omwentelingen, politieke strijd en economische groei in de Nederlanden, werd in de Baronie van Liesveld een man geboren die zijn stempel zou drukken op het lokale bestuur: Adriaen Adriaensz Oom, zoon van Adriaen Adriaensz Oom en Marijtje Cornelisdr Hoogerwerf. Zijn geboorte wordt geschat rond 1550, en zijn leven zou zich uitstrekken tot ten minste 1622.

Adriaen groeide op in een familie die al enige bekendheid genoot in de regio. Zijn naam verschijnt in archieven onder verschillende varianten—Oomge, Oomkens, Noomkens—wat niet alleen de grilligheid van spelling in die tijd weerspiegelt, maar ook de frequentie waarmee hij in officiële documenten werd genoemd.

Zijn publieke loopbaan begon zichtbaar in 1590, toen hij werd vermeld als pachter van de wijn- en bieraccijns van de Baronie van Liesveld.
Als pachter betaalde hij vooraf een vast bedrag aan de overheid en mocht vervolgens belastingen innen op de verkoop van alcoholische dranken. Dit was een lucratieve positie die niet alleen economische voordelen bood, maar ook aanzien en invloed binnen de gemeenschap.

Vanaf 1596 bekleedde Adriaen de functie van schout van Groot-Ammers, en tegelijkertijd die van substituutschout van Ammers-Graveland.
Als schout was hij de hoogste vertegenwoordiger van de landsheer in het dorp, belast met het handhaven van orde, het leiden van rechtszittingen en het uitvoeren van vonnissen. Zijn rol als substituutschout in het naburige Ammers-Graveland toont zijn bestuurlijke flexibiliteit en het vertrouwen dat men in hem stelde.

In 1601 werd hij benoemd tot Heiligegeestmeester, een functie die hem verantwoordelijk maakte voor de armenzorg. Als beheerder van de goederen en fondsen van de Heilige Geesttafel waakte hij over het welzijn van de minderbedeelden—een taak die getuigt van zijn sociale betrokkenheid en morele gezag.

Zijn invloed bleef groeien. In 1611 werd hij schepen van Gelkenes, waarmee hij deel uitmaakte van het lokale gerechtshof. Samen met andere schepenen sprak hij recht in civiele en strafzaken en besliste hij over lokale aangelegenheden. Vier jaar later, in 1615, werd hij benoemd tot gaarmeester van de Baronie van Liesveld, belast met het toezicht op de opslag en distributie van graan—een cruciale taak in tijden van schaarste en een functie die zijn betrokkenheid bij de voedselvoorziening onderstreepte.

Naast zijn bestuurlijke loopbaan bouwde Adriaen ook aan zijn persoonlijke leven. Op 27 februari 1597 kocht hij op een publieke veiling een huis en erf in Nieuwpoort, aan de oostzijde van de binnenhaven benedendams. Het pand was afkomstig van wijlen Lijntgen Willems.
De inzet van 350 gulden werd door Adriaen verhoogd tot 370 gulden, waarmee hij de koper werd. Deze aankoop toont zijn financiële slagkracht en zijn interesse in vastgoed op een strategische locatie.

Tegen 1622 woonde Adriaen aan de Kerksteeg te Gelkenes, het hart van de Baronie van Liesveld. Daar bracht hij zijn laatste jaren door, omringd door de dorpen en mensen die hij jarenlang had gediend.

Samen met zijn echtgenote Nelletgen Adriaensdr kreeg hij ten minste twee kinderen:

• Adam Adriaensz Oom, geboren circa 1578, overleden in 1639. Lakenkoper, schout van Gelkenes, burger van Nieuwpoort.
  Hij huwde met Maritgen Maertensdr Verhysen en zette de familielijn voort.
• Eva Adriaensdr Oom, geboren rond 1590, huwde Cornelis Leendertsz Thoom. Eva overleed vóór 15 september 1663, waarmee haar leven zich uitstrekte over een periode van grote veranderingen in de Republiek.

Adriaen Adriaensz Oom was een man van zijn tijd: een bestuurder, een pachter, een huisbezitter, een vader.
Zijn leven weerspiegelt de opkomst van lokale elites in Holland tijdens de Gouden Eeuw—mensen die, hoewel niet van adel, hun invloed uitoefenden via ambten, eigendom en familiebanden.
Zijn nalatenschap leeft voort in de archieven, in de stenen van Nieuwpoort, en in de namen van zijn kinderen…