Bodegraven

Gemeente Bodegraven circa 1868, door J. Kuyper. 2900 inwoners.

Bodegraven  plaatselijk: Borref(t) is een dorp en voormalige gemeente in de Nederlandse provincie Zuid-Holland. De gemeenten Bodegraven en Reeuwijk zijn per 1 januari 2011 gefuseerd tot de gemeente Bodegraven-Reeuwijk.

De gemeente telde 19.434 inwoners (1 januari 2010, bron: CBS) en had een oppervlakte van 38,50 km² (waarvan 0,79 km² water).

In de gemeente lagen ook de dorpen De Meije en Nieuwerbrug, waaronder de buurtschappen Noordzijde, Oud-Bodegraven, Weijland, Weijpoort en Molenbrug (Zuidzijde Bodegraven omgeving Fort Wierickerschans).

Bodegraven werd al in de Romeinse tijd bewoond. Toentertijd lag het aan de Noordgrens van het Romeinse Rijk, de ‘Limes’. Aan de Romeinse kant van deze Limes waren er veel militaire en handelsactiviteiten. De Romeinen legden er kampementen, havens en een weg aan. De grens werd op min of meer regelmatige afstand versterkt met grensforten (castella), bemand door Romeinse legioenen en hulptroepen. Daarnaast waren er langs de weg die naast de Limes liep op vele plekken nederzettingen ontstaan, waaronder het huidige Bodegraven.Daarna bleef het lange tijd stil rondom Bodegraven. Volgens de overlevering zou er op een inmiddels zoekgeraakte kaart uit 809 de heerlijkheid Bodelo worden vermeld. Zeker is dat rond het jaar 1050 er een kleine nederzetting was ontstaan, waarschijnlijk rond de huidige Dorpskerk.Twee eeuwen werd er getwist over het eigendomsrecht tussen de bisschop van Utrecht en de graven van Holland, aan wie ze de plaats in leen gegeven hadden. Geleidelijk werd echter de positie van Holland sterker en die van het Sticht zwakker. Ten slotte kwam het bij het Graafschap Holland.In de late middeleeuwen werd er rondom Bodegraven, dat in een moerassig gebied lag, veel land ontgonnen. Deze ontginningen gebeurden vanaf de hoger gelegen rivieroevers zoals de Oude Rijn, de Meije en de Oude Bodegrave. Haaks op deze waterlopen werden kavelsloten gegraven, en zo’n 1250 meter verder werd een zogenaamde achtersloot gegraven. Door deze ontginningen ontstond de typische verkavelingsvorm. Na de bouw van een sluis rond 1350 had Bodegraven voorgoed haar bestaansrecht verdiend.In 1672 toen de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden de oorlog was verklaard door Engeland, Frankrijk, Keulen en Münster, lag Bodegraven vlak achter de Hollandse Waterlinie. Deze was geïnundeerd, en vormde zo een barrière voor de oprukkende Franse troepen. Echter in de winter bevroor het water en konden de Fransen via het ijs dat zich over de ondergelopen polders had gevormd voorwaarts trekken. Zij rukten op naar de Meije en verder naar Zwammerdam. Tussen Zwammerdam en Alphen werden zij echter staande gehouden en uiteindelijk teruggedreven. Inmiddels was het gaan dooien en was de enige vluchtweg via de dijk langs de oude Rijn. Zij kwamen daardoor langs Bodegraven, dat met de grond werd gelijk gemaakt. Na deze ramp werd ten oosten van het dorp de Wierickerschans gebouwd.Tot 1870 floreerde Bodegraven weer. Helaas brak er in dat jaar in een bakkerij een brand uit, die een groot deel van het dorp in de as legde. Toen de branden achter de rug waren bleken er 130 gezinnen dakloos te zijn geworden en meer dan 100 huizen afgebrand. Mede door een landelijke collecte kon Bodegraven relatief snel weer worden opgebouwd. In de 20e eeuw ging Bodegraven steeds verder uitbreiden. Rond de eeuwwisseling werd de ruimte tussen de Rijn en de spoorlijn, die inmiddels aan de zuidkant het dorp passeerde, volgebouwd. in het Interbellum werd aan de noordkant van Bodegraven gebouwd en vanaf halverwege de jaren 50 werd de strook tussen de spoorlijn en de autosnelweg A12 opgevuld met huizen en bedrijven.
Bodegraven ligt centraal in het Groene Hart van Nederland, de groene zone omsloten door de Randstad. De gemeente Bodegraven-Reeuwijk is omringd door de gemeenten (met de klok mee, begin noord) Nieuwkoop, Woerden, Montfoort, Oudewater, Krimpenerwaard, Gouda, Waddinxveen en Alphen aan den Rijn. Bodegraven ligt in het midden tussen de vier grote steden Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht. De (hemelsbrede) afstand tot elk van deze steden bedraagt circa 30 kilometer.Het dorp Bodegraven ligt aan weerszijden van de Oude Rijn, waarin zich midden in het dorp een sluis bevindt. Deze vormt de oostgrens van het hoogheemraadschap Rijnland. Het oudste gedeelte van Bodegraven bevindt zich aan de noordkant van het water. Hier staat de hervormde dorpskerk, de St. Galluskerk, een voormalige Katholieke kerk, en vernoemd naar Gallus van Helvetië. Aan de zuidkant van de Oude Rijn bevindt zich de Willibrorduskerk, een rooms-katholieke kerk uit 1865, vernoemd naar Willibrordus van Utrecht en gebouwd door Pierre Cuypers (1827-1921). Ook bevindt zich aan de zuidkant van de Oude Rijn de stellingmolen De Arkduif uit 1697. Deze is nu de brouwerij “De Molen”.

Wapen van Bodegraven (1672 – 2011)

Het wapen van Bodegraven werd op 24 juli 1816 aan de toenmalige Nederlandse gemeente Bodegraven toegekend. Het wapen werd gebruikt van 1672 tot 2011, dat jaar is de gemeente Bodegraven opgegaan in de gemeente Bodegraven-Reeuwijk. Oudere afbeeldingen van het wapen zijn niet bekend omdat in 1672 het gehele archief van de heerlijkheid Bodegraven verloren is gegaan bij een brand.
Doordat het gemeentelijk archief in 1672 door de Fransen werd verwoest, is niet bekend hoelang het wapen al gevoerd wordt. De oudste afbeelding van het wapen is uit 1675 en is in het kansel van de hervormde kerk gegraveerd. In 1783 maakt het gemeentebestuur gebruik van een zegel met een vergelijkbaar wapen zoals de gemeente het uiteindelijk in 1816 toegewezen kreeg. De gebruikte hoed werd een aantal keer aangepast aan de toen heersende mode. Over de kleuren is niks bekend, daarom is het wapen bij de toekenning in de Rijkskleuren toegekend: een blauw schild met daarop een gouden voorstelling.

Het wapen van Bodegraven had de volgende officiële beschrijving:
“Van lazuur beladen met twee spaden geplaatst en sautoir in het midden een hoed, van alles goud.
Het wapenschild is blauw van kleur met daarop twee gekruiste gouden spaden met daarop weer een eveneens gouden bolhoed. De gemeente voert het wapen zelf met een gouden driebladige kroon en twee groene (sinopel is groen) lauriertakken aan de zijkanten van het schild.

Uit:

Voorouders van mij uit Bodegraven:

  • Jacob van der Hee was eigenaar van land te Bodegraven op 20 april 1315 vermeld; Jacob van der Hee en zijn zoon Engebrecht dragen uit hun vrij eigen goed een woning en 16 gaarden land te Bodegraven bij de kerk op aan de graaf van Holland. Zij worden er vervolgens mee beleend, waarbij wordt bepaald dat indien zij beiden zonder kinderen overlijden, het leen zal vererven op het kind van Jacobs zuster.
  • Arij Jans Korten
    Geboren omstreeks 1660 te Bodegraven. Hij was 1e gehuwd met Hillichje Gerrits van der Horst.
    Hij was 2e gehuwd met:
  • Liesbeth Willems Hollander
    Geboren omstreeks 1675 te Bodegraven. Dochter van Willem Willems Hollander en Willemtgen Pancken.
  • Geertruida Jacobsdochter Steedehouder. Geboren 22 april 1691 te Bodegraven. Zij was gehuwd met Dirk Willemsz van Leeuwen.
  • Hilletje Ariens de Korten
    Geboren in 1702 te Bodegraven. Dochter van Arij Jans Korten en Liesbeth Willems Hollander.
    Zij trouwde op 3 april 1729 met Cornelis Gerrits Mooij. Geboren rond 1672 te Zegveld. Zoon van Gerrit Meertens Mooij en Geertje Jans Douder.
  • Aeltie Crijne Swartendijk
    Geboren in 1713 te Bodegraven, gedoopt op 29 januari 1713 aldaar. Overleden ná april 1760. Dochter van Crijn Geerlofsz Swartendijk en Marrietje Jans van Wijck. Zij was gehuwd met Jan Cornelisse Vergans
    Geboren in 1711, gedoopt op 21 augustus 1711 te Reeuwijk. Zoon van Cornelis “de Jonge” Vergans en Barbara Cornelis Vergeer.
  • Machiel Aartsen Baardwijk
    Geboren rond 1726 te Giessen-Nieuwkerk, overleden 29 april 1796. Bouwman te Bodegraven. Zoon van Ary Michielen Baardwijk. Hij trouwde op 1 december 1754 te Bodegraven met:
  • Dirkje Willems Ramp
    Geboren 1733, gedoopt op 8 november 1733 te Bodegraven.Overleden 1809, begraven 3 februari 1809 te Bodegraven. Dochter van Willem Dirks Ramp en Marrigje Hagens van Eyk.
  • Ariaantje Baartwijk
    Geboren 1755, gedoopt 7 september 1755 te Bodegraven, overleden 13 januari 1818. Dochter van Machiel Aartsen Baardwijk en Dirkje Willems Ramp.
    Zij was gehuwd met Dirk Gerritsz Turkenburg. Geboren op 3 juni 1753 te Rijnsaterwoude, overleden op 22 maart 1813 te Alphen aan den Rijn. Zoon van Gerrit Turkenburg en Beatrix van Leeuwen.
  • Arie Wingelaar
    Hij is gedoopt op 27 juli 1766 in Vleuten. Hij is overleden op 5 februari 1829 in Bodegraven. Zoon van Jan Wingelaar en Teuntje van Rooijen. Hij is getrouwd met Neeltje Hogeboom, geboren op 18 augustus 1765 in Kamerik, overleden in 1807. Dochter van Pieter Arie Hogeboom en Lijsbet Mooy.

Terug naar:

Dorpen en Steden

facebook

© 21 oktober 2017, laatst bijgewerkt op 15 augustus 2023